Παράδειγμα φυλογλωσσολογικής διερεύνησης: η «νύχτα» στις ρωμανικές γλώσσες

Στη σημερινή ανάρτηση θα παραθέσω ως παράδειγμα εφαρμογής της «φυλογλωσσολογικής» μεθοδολογίας του James Clackson που περιέγραψα στην προηγούμενη ανάρτηση την εξέλιξη της λέξης «νύχτα» στις ρωμανικές γλώσσες.

Πριμικηραίικη υθλορρημοσύνη

Κάνω αυτή την ανάρτηση για όποιον ενδιαφέρεται ν΄απαντήσει στην υθλορρημοσύνη του Πριμικήρη, γιατί δεν μπορώ να βλέπω υθλοδιάρροια σχολίων να διακόπτει τον ειρμό των συζητήσεων στα σχόλια.

Καλή Χρονιά!

Σας εύχομαι Καλή Χρονιά με ένα 2022 γεμάτο υγεία, ευτυχία και ό,τι άλλο ποθείτε!

Η εισαγωγή των δαλματορωμανικών τοπωνυμίων τύπου “San(to) X” στην πρωτοσλαβική γλώσσα

Στη σημερινή σύντομη ανάρτηση θα περιγράψω την εισαγωγή στην πρωτοσλαβική γλώσσα (και από εκεί στην κροατική) των δαλματορωμανικών τοπωνυμίων τύπου “San(to) X” = «Άγιος Χ», εξηγώντας παράλληλα γιατί ο ρωμανικός όρος San(to) κατέληξε να έχει τη μορφή Su(t) στην σερβοκροατική γλώσσα της Κροατίας και του Μαυροβουνίου.

Ποιος παρήγγειλε την Σλαβονική μετάφραση του Ιωσήπου;

Ο τίτλος της σημερινής ανάρτησης είναι σαν τον τίτλο της ταινίας Ποιος παγίδεψε τον Ρότζερ Ράμπιτ (Who framed Roger Rabbit, 1988). Το μυστήριο που πρέπει να διαλευκάνουμε είναι η ταυτότητα του Σλάβου ηγεμόνα (πότε, που και ποιος) που παρήγγειλε την σλαβονική μετάφραση του Ιουδαϊκού πολέμου του Φλαβίου Ιωσήπου, η οποία είναι γνωστή στα αγγλικά ως Slavonic Josephus. Δυστυχώς, δεν μπορώ να λύσω το μυστήριο. το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να παρουσιάσω μια λίστα με «υπόπτους».

Βουργουνδικά και Οστρογοτθικά ανθρωπωνύμια

Μιας και χθες ξεκίνησα σειρά αναρτήσεων για τα ανατολικά γερμανικά φύλα, στη σημερινή ανάρτηση θα παραθέσω το παρακάτω κεφάλαιο της γερμανίστριας Nicoletta F. Onesti με θέμα την σύγκριση των Βουργουνδικών και Οστρογοτθικών (αμφότερα ανατολικά γερμανικά φύλα σε γλώσσα/καταγωγή) ανθρωπωνυμίων:

Nicoletta F. Onesti, Ostrogothic and Burgundian Personal Names in Comparison: A Comparison Study από αυτό εδώ το βιβλίο:

Ο εκλομβαρδισμός των Ιταλο-Ρωμαίων

Στη σημερινή ανάρτηση θα σχολιάσω σχετικά συνοπτικά τον εκλομβαρδισμό (ή εκλογγιβαρδισμό) των Ιταλο-Ρωμαίων κατά την περίοδο που το μεγαλύτερο μέρος της Ιταλίας συνιστούσε το βασίλειο των Λομβαρδών. Ο Ιταλός μεσαιωνολόγος Alessandro Barbero έχει κάνει αυτήν εδώ την ενδιαφέρουσα διάλεξη για το θέμα.

Το «Βλαχοχώρι» (vicus Romaniscus) και οι Διάλογοι του Κάσσελ

Στη σημερινή σύντομη ανάρτηση θα περιγράψω το δίγλωσσο τοπωνύμιο vicus Romaniscus («ρωμαϊκό/ρωμανικό χωριό») = Walchwis (= «Βλαχοχώρι», το σημερινό Wals κοντά στο Σαλτσβούργο της Αυστρίας) και τους «Διαλόγους του Κάσσελ», ένα δίγλωσσο (σε Λατινική και Παλαιά Άνω Γερμανική) βαυαρικό κείμενο των αρχών του 9ου αιώνα (περ. 810), στο οποίο ο γερμανόφωνος συγγραφέας αναφέρεται σκωπτικά σε έναν ρωμανόφωνο πληθυσμό, τον οποίο προσδιορίζει ως «Ρωμαίους» (Romani) στα λατινικά και ως «Βλάχους» στα γερμανικά (βλ. PGmc *walhaz και *walhiskaz και γερμ.  welsh = «(παρωχημένος και ενίοτε σκωπτικός) χαρακτηρισμός για τους ρωμανόφωνους Γάλλους και Ιταλούς», λ.χ. το παραδοσιακό γερμανικό όνομα του σημερινού Trentino της Ιταλίας ήταν Welschtirol = «Βλαχοτιρόλο, το Τιρόλo των Βλάχων»). Δυστυχώς, ο Βαυαρός συγγραφέας δεν ξεκαθαρίζει αν αναφέρεται σε εγχώριους ρωμανόφωνους πληθυσμούς της Βαυαρίας ή στους νοτιότερους ρωμανόφωνους της Ιταλίας.

Το βιβλίο A Greek Roman Empire του Fergus Millar #2

Η σημερινή ανάρτηση είναι μια προσθήκη στο θέμα της χθεσινής για το εξαιρετικό βιβλίο A Greek Roman Empire του Fergus Millar. Στη σημερινή ανάρτηση θα παραθέσω την περιγραφή των στρατιωτικών δυνάμεων της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας γύρω στο 400 μ.Χ., σύμφωνα με το έγγραφο Notitia Dignitatum.

Τα αρμανικά ρήματα zgrúmu και suélʲu

Η σημερινή ανάρτηση συνεχίζει το θέμα της προηγούμενης, την οποία δυστυχώς αναγκάστηκα να κλείσω πρόωρα την Κυριακή λόγω έλλειψης χρόνου. Στη σημερινή ανάρτηση θα σχολιάσω τα αρμανικά/βλαχικά ρήματα zgrúmu = «στραγγαλίζω, πνίγω» και suélʲu = «κουρεύω μαλλί από την κοιλιά, τα οπίσθια, την ουρά και τον λαιμό ενός προβάτου» που βρήκα στο λεξικό του Φάνη Δασούλα.

Η ΙΕ ρίζα*k’eh3(y)- «ακονίζω»: ο κῶνος και ο Δράκουλας

Η σημερινή ανάρτηση είναι μια σύντομη διακοπή των θερινών διακοπών του ιστολογίου και το θέμα της είναι η ΙΕ ρίζα *k’eh3(y)- «ακονίζω, κάνω κάτι μυτερό» από την οποία, μεταξύ άλλων, προέρχεται ο ελληνικός όρος κῶνος και το ρουμανικό παρατσούκλι του βοεβόδα της Βλαχίας Βλαντ Γ’ Δράκουλα Țepeș = «ανασκολοπιστής».

Μακεδονικό: Ιστορία και Πολιτική, βίοι παράλληλοι;

Το θέμα της σημερινής σύντομης ανάρτησης είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα σειρά διαλέξεων ιστορικών για το λεγόμενο «μακεδονικό/σκοπιανό» (το ζήτημα του ονόματος της γείτονος χώρας), για την οποία με πληροφόρησε αυτές τις μέρες ο Πέρτιναξ. Αυτή η σειρά διαλέξεων διοργανώθηκε από τον Βασίλη Καρδάση και το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ).

Ο αρβανίτικος όρος shkl(j)a ως «αλλόγλωσσος»

Το θέμα της σημερινής ανάρτησης προέκυψε από μια ενδιαφέρουσα συζήτηση που είχαμε στα σχόλια για την συνήθεια των Αρβανιτών να ονομάζουν την ελληνική γλώσσα shqerisht(e)/shklerisht(e) = «βουλγαριστί/σλαβιστί» (στην γλώσσα των Shqa = «Βουλγάρων/σλάβων», Sclavus/Σκλάβος > Skljavë > Shkljaë > Shklja/Shqa, όπως ο αντίστοιχος και ταυτόσημος ρουμανικός όρος șcheau). Αυτή η αλλαγή σημασίας οφείλεται στο ότι για τους Αρβανίτες ο όρος shqa/shkl(j)a, εκτός από την ειδική σημασία «Βούλγαρος, Ορθόδοξος Σλάβος», απέκτησε και την γενικότερη σημασία του γλωσσικού «άλλου», δηλαδή  shqa/shkl(j)a = «αλλόγλωσσος» (ο συντοπίτης που δεν μιλάει Αρβανίτικα/Arbërisht), μια συνήθεια που έφεραν μαζί τους όταν εγκαταστάθηκαν στις ελληνόφωνες περιοχές, προερχόμενοι από μέρη στα οποία οι συνήθεις αλλόγλωσσοι ήταν οι Βούλγαροι/Σλάβοι (οι τωόντι Shqa).

Μια συζήτηση για τους όρους Ρωμιός, Γραικός και Έλλην

Στα σχόλια μιας άλλης ανάρτησης ξεκινήσαμε μια συζήτηση με τον σχολιαστή ”Μωχό τον Μάντη” για τη σημασία του όρου ”Ρωμιός” κατά την Οθωμανική περίοδο και για τη λειτουργία των τριών όρων ”Ρωμιός”, ”Γραικός” και ”Έλληνας”. Επειδή στη συζήτηση ήρθε και ο φίλος Πέρτιναξ, που πρόσφατα παρακολούθησε το συνέδριο ” ‘Ελλην, Ρωμηός, Γραικός: Συλλογικοί προσδιορισμοί και ταυτότητες,” αποφάσισα να κάνω αυτήν την ανάρτηση, ώστε να έχουμε συγκεντρωμένες στα σχόλιά της τις διάφορες απόψεις.

Ειδοποίηση, Μάρτιος 2017

Χαιρετώ όλους τους αναγνώστες!

Γράφω αυτήν την ανάρτηση για να σας πληροφορήσω, ότι σήμερα είναι η πρώτη μέρα εδώ και δύο εβδομάδες που κατάφερα να καθίσω στον υπολογιστή με διάθεση να ασχοληθώ με την ιστοσελίδα.

Ζητώ συγγνώμη στους σοβαρούς σχολιαστές για την καθυστέρηση της δημοσίευσης των σχολίων τους.

Σιγά σιγά η ιστοσελίδα θα επανέλθει στην καθημερινότητά της. Οι αναρτήσεις θα συνεχίσουν κανονικά (αν και προβλέπω ότι ο ρυθμός δημοσίευσης των αναρτήσεων θα είναι αισθητά μικρότερος) και στην πρώτη ευκαιρία θα απαντήσω στα σχόλιά σας.