Ταυτότητες στις παραδουνάβιες ηγεμονίες της περιόδου 1600-1750 #1

Η σημερινή ανάρτηση είναι η πρώτη της σειράς για την εξέλιξη των ταυτοτήτων στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (Βλαχία και Μολδαβία/Βογδανία) κατά την περίοδο 1600-1750. Κατ΄αυτή την περίοδο, οι προρρηθείσες ηγεμονίες διοικούνταν ρωμαιοπρεπώς (με οικειοποίηση βυζαντινών διοικητικών θεσμών και νόμων, βλ. το Byzance après Byzance του Nicolae Iorga) ως ημιαυτόνομες επαρχίες που παρέμεναν υποτελείς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και αποτελούσαν πόλο έλξης για πάμπολλους ορθόδοξους Βαλκάνιους τυχοδιώκτες που κατέληγαν σ΄αυτές ως μέλη του γραφειοκρατικού μηχανισμού, κληρικοί, έμποροι, στρατιώτες και, από ένα σημείο και μετά, οι Φαναριώτες ειδικότερα ως ηγεμόνες.

Στη σημερινή πρώτη ανάρτηση θα κάνω μια γενική εισαγωγή, ενώ στην επόμενη θα επικεντρωθώ στο θέμα των ταυτοτήτων.

Η πολιτική ιστορία των παραδουνάβιων ηγεμονιών κατά την περίοδο 1611-1863, το «”Γραικικό” ζήτημα» (“Greek question”) και το πως αυτό συνέβαλε στην διαμόρφωση της Ρουμανικής εθνικής συνείδησης είναι τα θέματα που πραγματεύεται ο Constantin Iordachi στο κεφάλαιο From Imperial Entanglements to National Disentanglement: The “Greek question” in Moldavia and Wallachia, 1611-1863 (σλδ 67-148) του βιβλίου Entangles Histories of the Balkans, Vol. 1: National Ideologies and Language Policies (επιμ. Roumen Daskalov & Tchavdar Marinov, Brill 2013).

Advertisements

Μια ετυμολογική πρόταση για το τοπωνύμιο Σούλι ως «προσήλιο μέρος»

Η σημερινή σύντομη ανάρτηση είναι μια ετυμολογική πρόταση για το τοπωνύμιο Σούλι. Το μόνο βέβαιο για την ετυμολογία του τοπωνύμιου «Σούλι» είναι ότι κατά κανόνα απαντά σε μέρη όπου έχουν εγκατασταθεί Αρβανίτες και, συνεπώς, είναι λογικό να αναζητήσουμε την ετυμολογία του στην Αλβανική.

Η ετυμολογία που έχω να προτείνω ισχύει αν και μόνον αν τα διάφορα «Σούλια» είναι «προσήλια μέρη» ή «(βραχώδη) μέρη με αντηλιά».

Μια ετυμολογική πρόταση για την Ιθάκη

Το ομηρικό νησωνύμιο Ἰθάκη ακούστηκε πολύ τις τελευταίες ημέρες λόγω της επίσκεψης του Τσίπρα. Το όνομα της πατρίδας του θρυλικού Οδυσσέα παραμένει ανετυμολόγητο. Στη σημερινή ανάρτηση θα παραθέσω μια ετυμολογική πρόταση, η οποία έχει βάση μόνον αν το νησί είναι επαρκώς «δασώδες» και «πολυδένδρεον» (και περισσότερο από τα άλλα νησιά), ώστε να τοπυ αρμόζει ένα τέτοιο όνομα. Δυστυχώς δεν έχω επισκεφτεί την Ιθάκη και δεν γνωρίζω την βλάστησή της. Όσοι την γνωρίζετε μπορείτε να με πληροφορήσετε στα σχόλια.

Ένα άλλο θέμα είναι κατά πόσο η ομηρική Ιθάκη είναι το ίδιο νησί με την ιστορική Ιθάκη. Στο βιβλίο Odysseus Unbound (Cambridge University Press, 2005), ο Robert Brittlestone επιχειρεί να δείξει την ταύτιση της ομηρικής ΙΘάκης με την Κεφαλλονιά.

Η ΙΕ ρίζα*k’eh3(y)- «ακονίζω»: ο κῶνος και ο Δράκουλας

Η σημερινή ανάρτηση είναι μια σύντομη διακοπή των θερινών διακοπών του ιστολογίου και το θέμα της είναι η ΙΕ ρίζα *k’eh3(y)- «ακονίζω, κάνω κάτι μυτερό» από την οποία, μεταξύ άλλων, προέρχεται ο ελληνικός όρος κῶνος και το ρουμανικό παρατσούκλι του βοεβόδα της Βλαχίας Βλαντ Γ’ Δράκουλα Țepeș = «ανασκολοπιστής».

Shay Eshel: The Concept of Elect Nation in Byzantium #2

Επειδή λόγω πίεσης χρόνου αναγκάστηκα να κάνω σύντομη την προηγούμενη ανάρτηση για το βιβλίο του Shay Eshel, αποφάσισα να προσθέσω μια ακόμη ανάρτηση για το θέμα.

Shay Eshel: The Concept of Elect Nation in Byzantium #1

Όπως ανέφερα ήδη στην προηγούμενη ανάρτηση, το θέμα της σημερινής ανάρτησης είναι η συνοπτική παρουσίαση του εξαιρετικού φετινού βιβλίου του Shay Eshel Η Ιδεολογία του Εκλεκτού Έθνους στο Βυζάντιο (The Concept of Elect Nation in Byzantium, Brill 2018), το οποίο περιγράφει τη λειτουργία της Ιδεολογίας Εκλεκτού Έθνους (ENC = Elect Nation Concept = ΙΕΕ = Ιδεολογία Εκλεκτού Έθνους) στο Βυζάντιο κατά την περίοδο από τον 7° ως τον 13° αιώνα και την βασική συνέπεια της συστηματικής ιδεολογικής ταύτισης με τον βιβλικό Ισραήλ (το πρωτότυπο παράδειγμα Περιούσιου Λαού στην Παλαιά Διαθήκη), που ήταν η σταδιακή ανάπτυξη εθνικής Ρωμαϊκής συνείδησης (national awareness) και η μετατροπή της άπτωτης Ρωμανίας σε έθνος-κράτος (nation-state) των Ρωμαίων που διέθετε τη δική του κρατική θρησκεία (state religion).

Εἰ δὲ Ἰσραηλίτης εἶ, δεῖξον μοι τὴν περιτομήν σου

Η άνοδος του Ισλάμ τον 7° αιώνα και οι αλλεπάλληλες στρατιωτικές επιτυχίες των Αράβων εναντίον των Ρωμαίων, σύμφωνα με τον Walter Kaegi (και όχι μόνον αυτόν), δημιούργησαν μια κρίση συνείδησης σε πολλούς Χριστιανούς, οι οποίοι άρχισαν να έχουν αμφιβολίες για το αν ήταν πράγματι ο «Νέος Ισραήλ» και ο «περιούσιος λαός» του Θεού. Ένας Μελκίτης συγγραφέας του 7ου αιώνα εξέφρασε αυτήν την κρίση συνείδησης σε ένα πολεμικό θρησκευτικό κείμενο που έχει τη μορφή διαλόγου ενός Χριστιανού και ενός Ιουδαίου για το ποιος απ΄τους δύο είναι ο τωόντι «περιούσιος» κι ο «αληθώς Ισραήλ»: