Η λέξη «χριστιανός» σε ΑΒΡ και Αλβανική #2

Πριν από λίγο καιρό, έκανα μια ανάρτηση για την κοινή φωνολογική τροπή yá>e που αναντά στην εξέλιξη του λατινικού όρου Christiánus σε Ανατολική Βαλκανική Ρωμανική (ΑΒΡ) και Αλβανική.

Χθες έτυχε να δω το λεξικό του βλαχικού/αρμανικού ιδιώματος του Μετσόβου του Φάνη Δασούλα και παρατήρησα ότι τελικά πρόκειται για πολύ κοινή ΑΒΡ φωνολογική διαδικασία:

Cyá > Cʲá > Cʲé  (C = σύμφωνο που μπορεί να ουρανωθεί)

Advertisements

Η καταγωγή των Αρμπερέσηδων της Ιταλίας

Κάνω μια πολύ σύντομη ανάρτηση για ένα θέμα που μόλις υπέπεσε στην αντίληψή μου. Στο academia υπάρχει ένα άρθρο του αρμπερεσικής καταγωγής Ιταλού καθηγητή αλβανολογίας Gianni Belluscio του πανεπιστημίου της Καλαβρίας για την βαλκανική καταγωγή των Ιταλο-Αρμπερέσηδων (Arbëreshë).

Οι Ασημούντιοι του Πρίσκου

Σ΄αυτήν την ανάρτηση θα περιγράψω την ιστορία των Ασημουντίων Θρακο-Ρωμαίων του Πρίσκου παραθέτοντας τα χωρία από την έκδοση των αποσπασματικών ιστορικών του R.C. Blockley (τα οποία παραθέτω και ως σελίδες της παλαιότερης έκδοσης των ίδιων πηγών που είναι διαθέσιμη για ανάγνωση στο διαδίκτυο).

Δύο πολιτικές λειτουργίες του δημoσίου στρατού στον Μάλχο

Στην παρούσα ανάρτηση θα περιγράψω δύο πολιτικές λειτουργίες του «δημοσίου» ρωμαϊκού στρατού που περιγράφει ο Μάλχος στα χρόνια του Ζήνωνα.

Τα διασωθέντα αποσπάσματα (ελληνικό πρωτότυπο κείμενο, μετάφραση, σχολιασμός) του Μάλχου και των λοιπών αποσπασματικών ιστορικών του 5ου αιώνα (Πρίσκος, Ευνάπιος, Ολυμπιόδωρος κλπ) μπορείτε να τα διαβάσετε στην δίτομη έκδοση του R.C. Blockley (Francis Cairns, 1981):

1. Fragmentary Classicising Historians of the Later Roman Empire, Volume 1: Eunapius, Olympiodorus, Priscus and Malchus 
2. Fragmentary Classicising Historians of the Later Roman Empire, Volume 2: Text, Translation and Historiographical Notes 

Όσοι δεν τυχαίνει να έχετε πρόσβαση στην έκδοση του Blockley, μπορείτε να διαβάσετε διαδικτυακά τα χωρία που θα παραθέσω σ΄αυτήν την παλαιότερη έκδοδη των αποσπασματικών ιστορικών της ύστερης αρχαιότητας:

Βίος Οσίου Ηλία του Νέου: «ἐκεῖνοι οἱ Ἕλληνες», «ἡμεῖς οἱ χριστιανοί», και ο «καὶ αὐτὸς Ῥωμαίων στρατηγός» Σκηπίων

Τις προηγούμενες ημέρες ξεκινήσαμε μια συζήτηση στα σχόλια με τον Θανάση που μου θύμισε ένα χωρίο από τον Βίο του Οσίου πατρός Ηλία του Νέου (822/3-903, γεννηθείς Ιωάννης Ραχίτης στην Έννα της Σικελίας, ο Βίος του συνεγράφη τον 10° αιώνα και μπορείτε να τον διαβάσετε εδώ).

Κάποια στιγμή στην αφήγηση του Βίου, ο Όσιος Ηλίας βρίσκεται στην γενέθλιά του Σικελία, όπου επίκειται αραβική επιδρομή. Ο Ηλίας ανησυχούσε καθότι έβλεπε πως η ηθική εγκράτεια των Ρωμαίων αξιωματικών και αξιωματούχων είχε χαλαρώσει και γνώριζε πως ο θεός θα έδινε την νίκη στην επικείμενη μάχη στον ηθικά εγκρατέστερο στρατό. Παρουσιάστηκε, λοιπόν, στη συνέλευση όπου ήταν παρόντες ο πατρίκιος Κωνσταντίνος (ο αρχηγός των στρατευμάτωντης Σικελίας), άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί και οι ελλόγιμοι των πολιτών της πόλης όπου έδρευε η στρατιωτική ηγεσία και, ασκώντας το δικαίωμα της παρρησίας που είχε ως Όσιος ( παρρησιαστικώτερον ἐλέγχων, ἔλεγεν), τους επέπληξε για την χαλάρωση της ηθικής εγκράτειας με τα παρακάτω λόγια:

Οι «γυναικούλες» (mulierculae) του Κάτωνα του Νεώτερου

Η σημερινή σύντομη ανάρτηση προέκυψε εκτάκτως από τη συζήτηση που είχαμε το μεσημέρι στα σχόλια για τον λόγο υπέρ του Μουρένα (pro Murena), με τον οποίο ο Κικέρων υπερασπίστηκε στο δικαστήριο τον Λούκιο Λικίνιο Μουρένα τον Νεώτερο που δικάστηκε, επειδή ο ανταγωνιστής του για το υπατικό αξίωμα Σέρβιος Σουλπίκιος Ρούφος τον κατηγόρησε για δωροδοκία. Στη δίκη ο Κάτων ο Νεώτερος μίλησε ως κατήγορος.

Ο πάπας Γρηγόριος ο Μέγας: servus iure reipublicae, pro amore reipublicae, de utilitate vero reipublicae

Στη σημερινή ανάρτηση θα παρουσιάσω μερικές σελίδες από το βιβλίο του R. A. Markus Gregory the Great and his World (Cambridge University Press 1997) σχετικά με τη σχέση του πάπα Γρηγορίου του Μεγάλου  (Γρηγόριος Α΄, 590-604) με την Ρωμανία (respublica = πολιτεία). Αποφάσισα να κάνω αυτήν την ανάρτηση γιατί πιστεύω ότι θα σας βοηθήσει να καταλάβετε καλύτερα την επόμενη ανάρτηση, στην οποία θα περιγράψω την καινοτομική και προπαγανδιστική εφεύρεση της «Γραικίας» από τον πάπα Αδριανό Α΄ (772-95), όταν γύρω στο 776 αποφάσισε να αποσχιστεί οριστικά από τη Ρωμανία και να οικειοποιηθεί τον όρο respublica για το αποσχισθέν παπικό κράτος.

Πριν γίνει πάπας, ο Γρηγόριος είχε διατελέσει αποκρισιάριος στην Κωνσταντινόπουλη (579-85) του προκατόχου του Πελαγίου Β΄, όπου είχε την ευκαιρία να συνδεθεί με δεσμούς προσωπικής φιλίας με τον Μαυρίκιο (ο Γρηγόριος έγινε νονός ενός γιου του Μαυρίκιου) και τον μετέπειτα πατριάρχη (τότε οικονόμο του πατριαρχείου) Κυριάκο Β΄, με τον οποίο αργότερα συγκρούστηκε για τον τίτλο «Οικουμενικός» που πρώτος επισημοποίησε ο προκάτοχος του Κυριάκου Ιωάννης Δ΄ Νηστευτής.

Ο Γρηγόριος άφησε τεράστιο συγγραφικό έργο και ιδιαίτερο ενδιάφερον έχει η τεράστια συλλογή επιστολών του (γύρω στις 800, το περίφημο registrum Gregorii, η αρίθμηση των επιστολών είναι από την έκδοση του Norberg) προς επισκόπους, πατριάρχες, αυτοκράτορες και μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας, κρατικούς αξιωματούχους κοκ.