Τα αρμανικά ρήματα zgrúmu και suélʲu

Η σημερινή ανάρτηση συνεχίζει το θέμα της προηγούμενης, την οποία δυστυχώς αναγκάστηκα να κλείσω πρόωρα την Κυριακή λόγω έλλειψης χρόνου. Στη σημερινή ανάρτηση θα σχολιάσω τα αρμανικά/βλαχικά ρήματα zgrúmu = «στραγγαλίζω, πνίγω» και suélʲu = «κουρεύω μαλλί από την κοιλιά, τα οπίσθια, την ουρά και τον λαιμό ενός προβάτου» που βρήκα στο λεξικό του Φάνη Δασούλα.

Advertisements

Το λεξικό του Αρμανικού ιδιώματος του Μετσόβου του Φάνη Δασούλα

Σε πολλές παλαιότερες αναρτήσεις έχω αναφερθεί στο λεξικό του Φάνη Δασούλα για το αρμανικό/βλαχικό ιδίωμα του Μετσόβου, αλλά ποτέ μέχρι τώρα δεν έτυχε να αφιερώσω μια ολόκληρη ανάρτηση για αυτό το εξαιρετικό πόνημα. Όπως λέει και ο τίτλος του έργου (Η αποκωδικοποίηση ενός πολιτισμού μέσα από το πεδίο της γλωσσικής του έκφρασης. Το βλαχικό ιδίωμα του Μετσόβου), το έργο του Φάνη δεν είναι μόνο μια συλλογή λέξεων, αλλά αποτελεί κι ένα παράθυρο στον πολιτισμό και την ιστορία των ανθρώπων που χρησιμοποιούσαν καθημερινά τις λέξεις που κατέγραψε. Δυστυχώς, η γλώσσα των Βλάχων και η ιστορία της δεν έχουν ακόμα ούτε κατά διάνοια μελετηθεί με την δέουσα σοβαρότητα.

Ο Φάνης Δασούλας κι ο Σταμάτης Μπέης έχουν γράψει και το άρθρο Πρόταση για το σύστημα γραφής της Βλαχικής γλώσσας (περιοδικό γλωσσολογία 25: 51-69).

Το θέμα της παρούσας ανάρτησης είναι ο σχολιασμός του λεξικού του Φάνη Δασούλα.

Θρακολογικά: Οι θρακικές επιγραφές της Ζώνης

Στη σημερινή ανάρτηση θα σχολιάσω τις θρακικές αφιερωτικές επιγραφές του ιερού του Απόλλωνος στην Ζώνη (20 χλμ δυτικά της Αλεξανδρούπολης) και την πρόοδο που έχει γίνει κατά την τελευταία εικοσαετία στην μετάφρασή τους, ένα έργο στο οποίο έχει εγκύψει ο Claude Brixhe:

Thèmes de recherche

• déchiffrement corpus thrace de Zôné-Samothrace ;
• nouvelles inscriptions pisidiennes de la région de Selgé ;
• onomastique anatolienne ;
• onomastique personnelle de Phrygie ;
• nouvelles inscriptions paléo- et médio-phrygiennes ;
• Dialecte grec de Macédoine et migrations en Grèce du nord.

Επειδή μερικές ανάλογες επιγραφές έχουν βρεθεί και στην Σαμοθράκη, το corpus των επιγραφών αυτών συχνά ονομάζεται με το διπλό όνομα «θρακικές επιγραφές Ζώνης-Σαμοθράκης».

Πεντζιμέντον και Ἀδνοῦμιν

Στη σημερινή ανάρτηση θα περιγράψω την γλωσσολογική ιστορία δύο στρατιωτικών μεσαιωνικών ρωμαϊκών («βυζαντινών») όρων: πεντζιμέντον και ἀδνοῦμιν.

Honesta missio, Viminacium, AD 196

Παραθέτω μια επιγραφή του 196 μ.Χ. από το Βιμινάκιον (Viminacium) της Άνω Μυσίας (έδρα της Εβδόμης Κλαυδίας Λεγεώνος, Legio VII Claudia) με μια μακρά λίστα περισσότερων από 100 στρατιωτών που μνημονεύονται επειδή τιμήθηκαν με honesta missio (τιμητική απόλυση) ύστερα από 25ετή θητεία στα auxilia (επικουρικά σώματα) του ρωμαϊκού στρατού, κερδίζοντας ένα εφάπαξ χρηματικό ποσό και το προνόμιο της ρωμαϊκής πολιτείας.

Το ρήμα manicare στην λατινική versio vulgata του Ιερωνύμου

Στην σημερινή σύντομη ανάρτηση θα περιγράψω το λατινικό ρήμα mānicāre = «σηκώνομαι απ΄τα χαράματα για να πάω κάπου» που χρησιμοποίησε στην λατινική μετάφραση της Βίβλου ο Ιλλυρικιανός Ιερώνυμος (ο Hieronymus noster του κόμητος Μαρκελλίνου), το οποίο επιβιώνει στην Ρουμανική (a mâneca) και την Αλβανική (mëngoj).

Romani et Lai

Στην σημερινή ανάρτηση θα σχολιάσω μια σειρά λατινικών επιγραφών από τη Μικρά Σκυθία της περιόδου 200-250 όπου οι κάτοικοι ενός οικισμού διακρίνονται σε Ρωμαίους και «Λάους» (Romani et Lai). Το ενδιαφέρον αυτής της διάκρισης είναι ότι συνεχίζει να υφίσταται και μετά το διάταγμα του Καρακάλλα (212), κάτι που δείχνει ότι αυτοί οι μυστήριοι «Λάοι» ΔΕΝ θεωρούνταν γηγενείς ελεύθεροι Ρωμαίοι πολίτες μετά το 212, αλλά μάλλον συνιστούσαν μια κατηγορία ανάλογη με αυτήν των dediticii και των Laeti στην παραμεθόριο Γαλατία (Γερμανοί κατά κανόνα βάρβαροι, στους οποίους επιτράπηκε η εγκατάσταση στις παραμεθόριες περιοχές με την προϋπόθεση παροχής στρατιωτικών ή/και γεωργικών υπηρεσιών).