Είχα ένα αστείο σχόλιο από κάποιον σήμερα που γελοιωδώς ισχυρίστηκε ότι ο El Greco ήταν «Έλληνας», επειδή στα Ισπανικά Griego είναι ο «Έλληνας». Προσπάθησα να του εξηγήσω ότι σήμερα το ισπανικό Griego και το ιταλικό Greco σημαίνουν «Έλληνας» (επειδή σήμερα υπάρχει ένα νεωτερικό ελληνικό έθνος), αλλά ΤΟΤΕ (στα χρόνια του El Greco), οι όροι αυτοί σήμαιναν «Ρωμαίος/Ρωμιός».
Αν σας ρωτήσω τι εννοεί ο Μαρτίνος Κρούσιος με τον όρο Graecus όταν, μεταφράζοντας τα Πατριαρχικά Χρονικά που λένε ότι ο πατριάρχης Νήφων Β΄ είχε Ρωμαία μητέρα και Αρβανίτη πατέρα (βλ. την τελευταία ενότητα #4 εδώ), γράφει ότι μητέρα του Νήφωνα ήταν Romana, id est Graeca, είναι σαν να σας ρωτώ τα παιδιά του Ζεβεδαίου ποιον είχανε πατέρα;
Με αφορμή τον Ζεβεδαίο, λοιπόν, στη σημερινή ανάρτηση θα κάνω εθνολογικό σχολιασμό στο Χρονικόν περί των Τούρκων Σουλτάνων του Βαρβερινού Κώδικα (Codex Barberinus Graecus 111), το οποίο συγγράφηκε από κάποιον Aνώνυμο συγγραφέα στο πρώτο τέταρτο του 17ου αιώνα (1600-1625) που, όπως έδειξε η Ελισάβετ Ζαχαριάδου, χρησιμοποίησε ως βασική πηγή την δεύτερη έκδοση (1573) του ιταλικού έργου Gl’ Annali Turchesci o vero vite de principi de casa Othomana (Τα Τουρκικά Χρονικά ήγουν οι Βίοι των Οθωμανών Σουλτάνων) του Francesco Sansovino. Το ενδιαφέρον είναι ότι, με την σειρά του, ο Sansovino χρησιμοποίησε ως βασική πηγή μια λατινική μετάφραση των Ιστοριών του Λαόνικου Χαλκοκονδύλη και έτσι υπάρχουν πολλές «τριάδες» αντίστοιχων χωρίων στα τρία έργα, όπου ο Ανώνυμος αντιγράφει τον Sansovino και ο Sansovino τον Χαλκοκονδύλη (χωρίς να έχει επίγνωση ο Ανώνυμος του έργου του Χαλκονδύλη και της αντιγραφής του από τον Sansovino).
1. Η τριάδα έργων
Χαλκοκονδύλης:
Ο Αντώνης Καλδέλλης επιμελήθηκε την παρακάτω πρόσφατη δίτομη έκδοση (ελληνικό πρωτότυπο, αγγλική μετάφραση, σύντομος σχολιασμός) των Ιστοριών του Λαόνικου Χαλκοκονδύλη μαζί με ένα συνοδευτικό βιβλίο για την ιστοριογραφική μέθοδο και κλασικίζουσα ορολογία του Χαλκοκονδύλη:
Α΄ Τόμος (βιβλία 1-5): Anthony Kaldellis, The Histories: Books 1-5, Volume I (Harvard University Press 2014)
Β΄ Τόμος (βιβλία 6-10, ευρετήριο): Anthony Kaldellis, The Histories: Books 6-10, Volume II (Harvard University Press 2014)
Anthony Kaldellis, A New Herodotos: Laonikos Chalkokondyles on the Ottoman Empire, the Fall of Byzantium and the Emergence of the West (Harvard University Press 2015)
Χρονικό Βαρβερινού Κώδικα:
Γενικές πληροφορίες για το έργο (χρονολογία, πηγές κλπ) μπορείτε να διαβάσετε σ΄αυτήν εδώ την ιστοσελίδα του πανεπιστημίου του Σικάγο (γράφει ο Μάριος Φιλιππίδης).
Ο Γεώργιος Θ. Ζώρας επιμελήθηκε μια αρχικά δίτομη έκδοση του ελληνικού κειμένου (εδώ μπορείτε να διαβάσετε το Μέρος Α΄ (1952) γα τον βίο του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή) και, κατόπιν, μια συνολική έκδοση των δύο μερών το 1958.
Ο Μάριος Φιλιππίδης επιμελήθηκε την αγγλική μετάφραση (με σχολιασμό) στο παρακάτω βιβλίο:
Marios Philippides, Byzantium, Europe, and the Early Ottoman Sultans , 1373-1513: An Anonymous Greek Chronicle of the Seventeenth Century (Codex Barberinus Graecus 111) (Aristide D. Caratza, 1990)
Annali Turcheschi
Εδώ μπορείτε να διαβάσετε/κατεβάσετε την δεύτερη έκδοση (1573) από τα Annali Turcheschi του Francesco Sansovino.
Η πρώτη ιστορικός που παρατήρησε ότι ο Ανώνυμος συγγραφέας του Βαρβερινού Χρονικού χρησιμοποίησε ως κύρια πηγή του τα Annali Turcheschi του Francesco Sansovino ήταν η Ελισάβετ Ζαχαριάδου, μια συνέντευξη της οποίας μπορείτε να δείτε σ΄αυτήν την ανάρτηση του Δύτη (στο [19:29-21:00] της συνέντευξης μιλάει για την αντιγραφή του Sansovino από τον Ανώνυμο).
2. Η σημασία του Βαρβερινού Χρονικού
Όπως έχει παρατηρήσει και ο Μάριος Φιλιππίδης, η σημασία του Χρονικού του Βαρβερινού Κώδικα έγκειται στο ότι είναι ένα παράθυρο της ταυτότητας του μέσου ελληνόφωνου στις αρχές του 17ου αιώνα (‘views of the “average” Greeks‘, ‘views of the majority‘ κατά τον Φιλιππίδη). Ο ανώνυμος συγγραφέας του έργου είχε μια στοιχειωδέστατη μόρφωση (όπως δείχνει η δημώδης γλώσσα που χρησιμοποιεί, δεν ήταν ούτε αττικίζων λογιώτατος, ούτε σπουδαγμένος στην Πάδοβα) και προφανώς γνώριζε (ατελώς) τα Ιταλικά (μερικές φορές κατανοεί λάθος το κείμενο του Sansovino). Η ταυτότητα ενός τέτοιου «μέσου ελληνόφωνου» στις αρχές του 17ου αιώνα ήταν φυσικά η εθνοτική ρωμαϊκή ταυτότητα: πίστευε ότι ήταν Ρωμιός που μιλούσε ρωμαίικα, απόγονος των πεπτωκότων «βυζαντινών» Ρωμαίων που κάποτε ήταν «θαυμαστοί και ανδρειωμένοι και ώριζαν τον κόσμο όλο με το σπαθί τους», ΔΕΝ πίστευε ότι ήταν «Έλληνας» ή απόγονος των αρχαίων Ελλήνων, ΔΕΝ ήξερε ακόμη τίποτε για το ορθόδοξο μιλλέτι (millet-i Rum) που θα καθιερωθεί θεσμικά στις αρχές του 18ου αιώνα και, φυσικά, αντιπαρέβαλλε στους Ρωμαίους ως αλλοεθνείς εκείνους τους ορθοδόξους (και μη) που ΔΕΝ είχαν τα ρωμαίικα ως μητρική γλώσσα (λ.χ. Αρβανίτες, Βούλγαροι κλπ).
Ένας τέτοιος μέσος Ρωμιός, όταν διάβαζε τον ιταλικό όρο Greco, καταλάβαινε ότι σημαίνει Ρωμαίος (εκτός κι αν η ιταλική αναφορά αφορούσε τους Greci antichi, τους οποίους φυσικά ο μέσος Ρωμιός κατανοούσε ως Έλληνες, έναν λαό διαφορετικό του δικού του που έπαψε να υφίσταται πολύ καιρό πριν), κι όταν διάβαζε τους ιταλικούς όρους in Greco, lingua Greca, καταλάβαινε ότι σήμαιναν Ρωμαίικα.
Έχω κάνει μια παλαιότερη ανάρτηση για το πως μετέφραζαν στα ελληνικά τον δυτικό όρο Graecus/Greco τα λεξικά της περιόδου 1500-1800.
Η σημασία του Χρονικού σύμφωνα με τον Μάριο Φιλιππίδη (σλδ 15-6 της αγγλικής του μετάφρασης):
3. Μερικές ενδιαφέρουσες «τριάδες»
Ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης γεννήθηκε γύρω στο 1430 στο –εδώ και δύο αιώνες– φραγκικό δουκάτο της Αθήνας και έλαβε κλασική ελληνική παιδεία στο Μυστρά, όπου είχε δάσκαλο τον Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα, τον πιο ριζοσπαστικό βυζαντινό λόγιο, ο οποίος έβλεπε τους ελληνόφωνους Ρωμαίους ως «Έλληνες» και απογόνους των αρχαίων Ελλήνων. Στην ριζοσπαστική/κανοτομική ιστορία του Λαόνικου, οι ελληνόφωνοι είναι κατά κανόνα «Ἕλληνες» (θα συζητήσω σε ξεχωριστή ανάρτηση μια ενδιαφέρουσα εξαίρεση σ΄αυτόν τον κανόνα: όταν δεν είναι εντάξει στις υποχρεώσεις τους προς τους Παλαιολόγους δεσπότες και την Κωνσταντινούπολη, οι ελληνόφωνοι της Πελοποννήσου αντιπαραβάλλονται στους «Έλληνες» αφέντες τους ως «Πελοποννήσιοι», λ.χ. 8.43 και 9.1: οι «Έλληνες» (οι αυλές των Παλαιολόγων δεσποτών Δημητρίου και Θωμά στον Μυστρά και την Γλαρέντζα αντίστοιχα) δεν μπορούσαν να πληρώσουν τον φόρο υποτέλειας στον σουλτάνο, επειδή δεν τους πλήρωναν τους φόρους οι «Πελοποννήσιοι» κι οι Αλβανοί), ενώ ο όρος «Ῥωμαῖοι» χρησιμοποιείται για την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και τους «Φράγκους» γενικότερα (λ.χ.στα χωρία 6.7-16 ο Λαόνικος περιγράφει την Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας όπου οι «Έλληνες» αντιπαραβάλλονται συχνά στους «Ρωμαίους»).
– Η ολοκληρωτική κατάκτηση των Ελλήνων/Greci/Ρωμαίων από τον Μωάμεθ Β΄:
Όταν ολοκληρώνει την περιγραφή της κατάκτησης της Τραπεζούντας (1461) από τον Μωάμεθ Β΄, ο Χαλκοκονδύλης γράφει πως ο συγκεκριμένος «βασιλεύς» (σουλτάνος) μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να κατακτήσει [όλους] τους Έλληνες και τους ηγεμόνες τους (Κωνσταντινούπολη, δεσποτάτα Πελοποννήσου και Τραπεζούντα):
[9.78] ὥστε ἀναστάτους γενέσθαι ὑπὸ τοῦδε τοῦ βασιλέως οὐ πολλῷ χρόνῳ τοὺς Ἕλληνας τε καὶ Ἑλλήνων ἡγεμόνας, πρῶτα μὲν τὴν Βυζαντίου πόλιν, μετὰ δὲ ταῦτα Πελοπόννησον καὶ Τραπεζοῦντος βασιλέα καὶ χώραν αὐτὴν.
Ο Sansovino (σλδ. 135) αποδίδει στα ιταλικά το παραπάνω χωρίο, μεταφράζοντας το «Ἕλληνες» ως Greci:
Ritornato a Constantinopoli [i.e., Mahamet II] … glorioso, per hauer (=aver) finito di soggiogare i Greci, poi che haueua (= aveva) acquistato Costantinopoli, Trabisonda, & la Morea tutti stati posseduti da Greci.
Μετάφραση: [Ο Μωάμεθ Β΄] Επέστρεψε θριαμβευτής στην Κωνσταντινούπολη … έχοντας ολοκληρώσει την καθυπόταξη [όλων] των «Γραικών» (Greci), ύστερα από την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, της Τραπεζούντας και του Μοριά, όλα αυτά κράτη (stati) που ανήκαν στους «Γραικούς».
Ο Ανώνυμος, από την άλλη, διαβάζει το Greci του Sansovino και το μεταφράζει ως «Ῥωμαῖοι»:
[Χρονικόν Βαρβ., Α΄ τόμος Ζώρα (1952), σλδ 276] Καὶ ὁ σουλτάνος, ὅταν ἔσωσε εἰς τὴν Κωνσταντινούπολι, ἔβαλε κι ἔκαμε μεγάλες χαρές διὰ τὴν νίκην ὅπου ἔκαμε. Καὶ ἐπῆρε τὴν βασιλείαν Ῥωμαίων καὶ τὴν βασιλεία τοῦ Τραπεζόντα καὶ τὸν Μορέα κι ἄλλους τόπους πολλοὺς. Καὶ δὲν ἄφησε ποσῶς ῥίζα τῶν ἐλεεινῶν Ῥωμαίων [*]. Δόξα τῷ Θεῷ! Δίκαια ἡ κρίσι σου Κύριε! (ειρωνικό)
[*] έκοψε την ελευθερία των Ρωμαίων απ΄την ρίζα (= ολοκληρωτικά, δίχως να αφήσει ούτε ένα βλαστάρι ν΄ανθίσει).
– Οι πρέσβεις του Μωάμεθ στον Βλαντ Γ΄ Δράκουλα:
Όταν ο Μωάμεθ Β΄ έμαθε ότι ο ηγεμόνας της Βλαχίας (στον Sansovino περιέργως «Μολδαβίας», σφάλμα που αντιγράφει και ο Ανώνυμος) Βλαντ Γ΄ Δράκουλας είχε πάψει ν΄αναγνωρίζει την κυριαρχία του σουλτάνου, έστειλε ως επίσημο πρέσβη στην Βλαχία τον Έλληνα/Greco/Ρωμαίο γραμματικό της Υψηλής Πύλης Θωμά Καταβολινό και κρυφά τον αλβανικής καταγωγής οθωμανό μπέη του σαντζακιού Βιδίνης (Vidin) Χάμζα (αδελφός του αλβανικής καταγωγής Μεγάλου Βεζίρη Μπαγιαζήτ), με σκοπό να αιχμαλωτίσει σε ενέδρα τον «Βλάδο». Τελικά, όμως, τους εζώγρησε αμφότερους ο «Βλάδος» ο «Ανασκολοπιστής» (Țepeș) και τους ανασκολόπισε, αφού πρώτα τους έκοψε τα χέρια και τα πόδια, κάνοντας τα ίδια και στους Τούρκους στρατιώτες που τους συνόδευαν.
Χαλκοκονδύλης:
[9.84-5] καὶ πέμπων ἄνδρα εὐδόκιμον τῶν θυρῶν αὐτοῦ, γραμματιστὴν Ἕλληνα, μετεπέμπετο ἐς τὰς θύρας … Ταῦτα μὲν ἐπιτείλας ἔπεμπεν ὡς τοῦτον Καταβολινὸν γραμματέα των θυρῶν. Χαμουζᾷ δὲ τῷ ἱερακοφόρῳ λεγομένῳ, ὅς παρὰ τὸν Ἴστρον διέλαχε διοικεῖν χώραν οὐκ ὀλίγην καὶ Βιδίνης ὕπαρχον εἶναι, κρύφα ἐκέλευε πέμπων, δόλῳ εἰ δυνήσεται ἀγαγεῖν τὸν ἄνδρα … τῷ Βλάδῳ ὑποίσειν ἐνέδρας.
Στο [9.86], όμως, «Βλάδος … τούτους μὲν ὡς ἐζὠγρησε, συμπάντας ἀπαγάγων ἀνεσκολόπισεν, ἀκρωτηριασάμενος τοὺς ἄνδρας πρότερον, Χαμουζᾶν δὲ ἐπὶ ὑψηλοτέρου σκόλοπος ποιησάμενος, τὴν τε θεραπείαν ἅμα τοῖς ἑαυτῶν δσπόταις τὰ αὐτὰ ταῦτα ἔδρασε.
Sansovino:
(Hamza = Χαμουζᾶς/Camusa, Blado = Vlad)
[σλδ. 136] mandò a chiamarlo alla porta per Catabolino Greco, Cancellier della Porta. E impose a Camusa governatore del paese della Bidina, ch’ingannado Blado a qualche modo […] [Blado] gli fece tutti impalare, & fece impiccare Camuza in luogo piu alto de gli altri.
Ανώνυμος:
(ἐσούγλισε < σουβλίζω = impalare/ἀνασκολοπίζω, για το ρήμα φουρκίζω = impiccare, βλ. εδώ)
[Χρονικόν Βαρβ., Α΄ τόμος Ζώρα (1952), σλδ 277] καὶ ἐτοῦτα τὰ ἔμαθε ὁ σουλτάνος, καὶ ἔστειλε εἰσε δαῦτον ἕναν Ῥωμαῖον, ὀνόματι Καταπολιάνο, χριστιανόν, καὶ τὸν πασᾶ Καμούτζα […] καῖ ἐκάμανε ἀμποσκάδα […] Ἀμμὴ ὁ Μπλάδος ἐναντιστάθη ανδρειωμένα καὶ ἐτζάκισε τοὺς Τοῦρκους […] καὶ καμπόσους ἐσούγλισε […] καὶ τὸν Καμουτζᾶ πασᾶ τὸν ἐφούρκισε.
Προσέξτε ότι ο ανώνυμος προσδιορίζει τον Καταβολινό/Καταπολιανό ως Ρωμαίο ΚΑΙ (ορθόδοξο) χριστιανό, δηλαδή θεωρεί την ρωμαϊκή του ταυτότητα ως κοσμική, εθνοτική και διαφορετική της θρησκευτικής του ταυτότητας.
Υπάρχουν πολλές άλλες τέτοιες «τριάδες», αλλά και πολλές «δυάδες» (χωρία του Χαλκοκονδύλη που αντέγραψε ο Sansovino, αλλά δεν υπάρχουν στο Βαρβερινό Χρονικό και χωρία που αντέγραψε ο Ανώνυμος από τον Sansovino, τα οποία δεν υπάρχουν στον Χαλκοκονδύλη).
4. Οι γλώσσες που μιλούσε ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής
Μια ενδιαφέρουσα «δυάδα» Sansovino-Ανωνύμου που δεν υπάρχει στις Ιστορίες του Χαλκοκονδύλη είναι οι γλώσσες που ήξερε να μιλάει ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής.
O Sansovino (σλδ. 151) γράφει πως, εκτός από την μητρική/φυσική του γλώσσα (oltre alla sua naturale), ο Μωάμεθ μιλούσε άλλες πέντε γλώσσες: την «γραικική», την λατινική, την αραβική, την χαλδαϊκή, και την περσική:
Sapeva oltre a ciò cinque lingue oltre alla sua naturale, perche egli parlaua sicuramente nella lingua Greca, nella Latina, nell’Arabica, nella Caldea, & nella Persiana.
Ο Ανώνυμος διάβασε το lingua Greca του Sansovino και, φυσικά, το κατάλαβε ως «ρωμαίικα» (γράφει ότι ο Μωάμεθ μιλούσε πέντε γλώσσες, αλλα αναφέρει έξι, επειδή δεν κατάλαβε καλά ότι ο Sansovino γράφει cinque … oltre alla sua naturale = 5 + μητρική/τουρκική):
[Χρονικόν Βαρβ., Α΄ Τόμος Ζώρα (1952), σλδ 289] Ἤξερε πέντε γλῶσσες καλά: τούρκικα, ρωμέϊκα, φράγκικα, ἀράπικα, χαλδέϊκα, περσικά
5. Ρωμαίοι και Αρβανίτες στην Πελοπόννησο
Ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης κατά κανόνα διακρίνει τον πληθυσμό της Πελοποννήσου σε «Ἕλληνες» και «Ἀλβανούς» (εκτός από την εξαίρεση που ανέφερα παραπάνω, όπου οι «Ἕλληνες» εξουσιάζουν «Πελοποννήσιους» και «Ἀλβανούς»), κάτι που ο Sansovino μεταφράζει στα ιταλικά ως Greci & Albanesi. Ο Ανώνυμος, με τη σειρά του, όταν διαβάζει το Greci & Albanesi του Sansovino καταλαβαίνει «Ῥωμαῖοι καὶ Ἀλβανῖτες».
Μια «Δυάδα» Χαλκοκονδύλη-Sansovino: Οι Τούρκοι πολιορκούν το κάστρο του Σαλμενίκου Αχαΐας, όπου είχαν καταφύγει με τις οικογένειές τους οι περισσότεροι «τῶν περιοίκων Ἑλλήνων τε καὶ Ἀλβανῶν» (Χαλκ. 9.54 = Sans. σλδ. 131: molti Greci & Albanesi circonuicini):
Ο Ανώνυμος συγγραφέας του Βαρβερινού Χρονικού, από την άλλη, μας πληροφορεί ότι, στην πολιορκία του Λεονταρίου (Οκτώβριος του 1458), οι Τούρκοι «ἐπιάσανε ἕως διακόσους Ῥωμαίους καὶ Ἀλβανῖτες» (Α΄ Τόμος Ζώρα (1952), σλδ 268) ενώ, στην τουρκική πολιορκία του «Αναπλιού» (Ναύπλιο) επί Μπαγιαζήτ Β΄, «καὶ ἐβγαίνανε ἀπὸ τὸ Ἀνάπλι ὀλίγοι καβελλάροι καὶ ἀπεζοὶ Ἀρβανῖτες Ῥωμαῖοι καὶ επολεμούσανε με τοὺς Τούρκους» (Β΄ Τόμος Ζώρα, σλδ 432). Στο «Ἀρβανῖτες [καὶ] Ῥωμαῖοι» ο Ανώνυμος έχει παραλείψει το συζευκτικό μόριο «και», όπως κάνει και δυο σελίδες παρακάτω (434) όταν ο Σελίμ A΄ «ἐμάζωξε φουσσᾶτα Τούρκους Ταρτάρους, ἀπεζοὺς καῖ καβελλάρους» (= Τούρκους [και] Τάρταρους, σύμφωνα με την Χρονική Έκθεση (91) ο Σελίμ «ἄρας φουσάτον ἐκ τῶν Σκυθῶν τοῦ Χάνη [= Τάρταροι] ΚΑΙ τοῦς ἰδίους τῆς πόρτας αὐτοῦ (Kapıkulu) ΚΑΙ ἑτέρους παρεισάκτους [πόρτα + έτεροι = Τούρκοι]).
Παραθέτω:
α) τα δύο χωρία με Ρωμαίους και Αρβανίτες (μαζί με την αγγλική μετάφραση του Μάριου Φιλιππίδη):
β) Το παρόμοιο χωρίο με «Τούρκους [και] Τάρταρους» (μαζί με την αγγλική μετάφραση του Φιλιππίδη και το χωρίο της Χρονικής Εκθέσεως για την σύσταση του στρατού του Σελίμ Α΄):
6. Οι «Έλληνες» του Βαρβερινού Χρονικού
Η μοναδική φορά που ο Ανώνυμος συγγραφέας του Βαρβερινού Χρονικού μεταφράζει το Greci του Sansovino ως «Ἕλληνες», είναι εκεί όπου ο τελευταίος αναφέρει τους Greci = Αχαιούς που εκπόρθησαν την Τροία. Ο Ανώνυμος σωστά εδώ μεταφράζει το Greci ως «Ἕλληνες» γιατί ήξερε πολύ καλά ότι ο λαός του είναι οι Ρωμαίοι και οι αρχαίοι Έλληνες ΔΕΝ ήταν ο λαός του. Το συγκεκριμένο χωρίο παρουσιάζει την Άλωση της Κωσνταντινούπολης από τον «Ασιάτη» Μωάμεθ Β΄ ως «εκδίκηση» για την Άλωση της Τροίας από τους «Έλληνες». Το χωρίο αυτό αφήνει να εννοηθεί ότι οι Ρωμαίοι που αλώθηκαν το 1453 ήταν οι απόγονοι των Αχαιών. Φυσικά, μια τέτοια σκέψη βασίζεται στην φραγκική, ητική αντίληψη Greci = αρχαίοι Έλληνες + μεσαιωνικοί Ρωμαίοι και ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης μας πληροφορεί ότι αυτό το παραμύθι της εκδίκησης της Τροίας το έπλασαν ορισμένοι Φράγκοι («Ρωμαίοι»):
[Χαλκοκονδύλης, 8.30] δίκην γένεσθαι τοῦ Ἰλίου ὑπὸ τῶν βαρβάρων τοῖς Ἕλλησι πασσυδὶ ἀπολουμένοις, καὶ οὕτω τοὺς Ῥωμαίους οἴεσθαι ξυμβῆναι [*], τὴν τίσιν ἀφίχθαι τοῖς Ἕλλησι τῆς πάλαι ποτὲ γενομένης Ἰλίου συμφοράς.
[*] έτσι πιστεύουν οι Φράγκοι («Ρωμαίοι») ότι συνέβησαν τα πράγματα
Ο Sansovino γράφει:
[σλδ 115] Et certo che se i Turchi hauessero hauuta l’origine loro da Troiani, come uogliono alcuni, si potrebbe ben dire che hauessero di gran lunga fatta la uendetta contra Greci, della presa e della rouina di Troia […]
Μετάφραση: Και αν όντως οι Τούρκοι κατάγονται από τους Τρώες, όπως ισχυρίζονται μερικοί, θα μπορούσαμε να πούμε ότι [με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης] πήραν την μεγάλη τους εκδίκηση εναντίον των «Γραικών», για την Άλωση και καταστροφή της Τροίας
Ο Ανώνυμος διάβασε το παραπάνω χωρίο του Sansovino και έγραψε:
[Χρονικόν Βαρβ., Α΄ Τόμος Ζώρα (1952), σλδ 258] Καὶ λέγουσιν κάποιοι ὅτι ὁ Τοῦρκος ἔκαμε τὴν ἀνταμοιβὴ τῆς Τρωάδας, ὁποὺ ἐκάμανε οἱ Ἕλληνες, καὶ ἐπειδὴ ὁ Τοῦρκος κρατεῖ ἀπὸ τὰ μέρη ἐκεῖνα τῆς Ἀνατολῆς, ἐξεγδικιώθη εἰς τὴν Πόλι.
7. Το ατόφιο ρωμαϊκό, νοσταλγικό παράπονο
Ο Ανώνυμος συγγραφέας του Βαρβερινού Χρονικού κάνει ένα γνησίως ρωμαϊκό, νοσταλγικό ερώτημα-παράπονο, το οποίο ΔΕΝ θα βρείτε ούτε στον «Φραγκέλληνα» Χαλκοκονδύλη (γεννημένος σε φράγκικο δουκάτο που απέρριψε την ρωμαϊκή ταυτότητα για την ελληνική και μεταφράζει τα ιταλικά ονόματα των ημερών της εβδομάδας στα ελληνικά), ούτε στον Ιταλό Sansovino, ακριβώς επειδή προϋποθέτει μια γνήσια ρωμαϊκή ιδεολογία που ήταν ακατανόητη σε «Φραγκέλληνες» και Φράγκους.
Αφού περιγράφει την ντροπιαστική σκηνή στην πολιορκία της Κωνσταντινουπόλεως, όπου οι Φράγκοι καπεταναίοι τραβούσαν με το στανιό τους Ρωμαίους να πολεμήσουν στις επάλξεις, επειδή οι δεύτεροι ούτε ήθελαν, ούτε ήξεραν πια να πολεμήσουν, ο Ανώνυμος αναρωτιέται με νοσταλγικό παράπονο:
[Χρονικόν Βαρβ., Α΄ Τόμος Ζώρα (1952), σλδ 246] Καὶ ποῦ εἶναι ἐκεῖνοι οἱ Ῥωμαῖοι οἱ ἀνδρειωμένοι, ἐκεῖνοι οι θαβαστοί (= θαυμαστοί), ὁποὺ ὡρίζανε ὅλον τὸν κόσμο με τὸ σπαθὶ τους;
Στο στρατηγικό εγχειρίδιο του 10ου αιώνα Περί παραδρομής (γραμμένο από αξιωματικό του κύκλου του Νικηφόρου Φωκά), οι «Αγαρηνοί» θέλουν όχι μόνο να βλάψουν και να αφανίσουν τον χριστώνυμο λαό, αλλά και να ταπεινώσουν τους κραταιότατους Ρωμαίους (ἐς βλάβην μὲν καῖ ἀπώλειαν τοῦ χριστωνύμου λαοῦ καὶ ἀδοξίαν τῶν κραταιοτάτων Ῥωμαίων).
Σύμφωνα με την Επιτομή Ρωμαϊκής Ιστορίας του Φλώρου, όταν τα ρωμαϊκά στρατεύματα καθυπέταζαν την Μυσία, κάποιος εγχώριος άρχοντας τους ρώτησε «ποιοι είστε;». Η απάντηση που έλαβε ήταν “Romani, gentium domini!“ (Είμαστε οι Ρωμαίοι, οι αφέντες των εθνών!).
smerdaleos 
Γεια σου Σμερδαλέε! Το «Δικαία η κρίση σου Κύριε!» δεν είναι καθόλου ειρωνικό. Σπαραχτικό είναι.
Γεια σου Simplizissimus! Ευχαριστώ.
Συγχαρητήρια για την προσπάθειά σας να δείξετε στον αναγνώστη την μεθοδολογία που πρέπει κανείς να ακολουθεί, προκειμένου να κατανοεί τις πηγές. Η μάχη που δίνεται είναι μάχη μεταξύ επιστημονικής σκέψης, μεθοδολογίας και βαρβαρότητας. Αν γνώριζε ο σύγχρονος κάτοικος του ελλαδικού Κράτους την εθνοτική του ταυτότητα, θα σταματούσε την εξευτελιστική ζητιανά των μαρμάρων του Παρθενώνα, και θα κοιτούσε να διασώσει τα μεσαιωνικά ερείπια που ρημάζουν, ανά την επικράτεια. Το ρωμαϊκό Πολύστυλον, στην πάλαι ποτέ επικράτεια των αρχαίων Αβδήρων, αποκαλύφθηκε τμήμα επισκοπικού ναού και νεκροταφείου, δίπλα στα τείχη της ακροπόλεως. Αποκαλύφθηκε και…εγκαταλήφθηκε! Οι σαρκοφάγοι εκτεθειμένες: τυμβωρύχοι, αρχαιοκάπηλοι έχουν ανοίξει τρύπες. Σκελετοί εκτεθειμένοι, μέσα στα σκουπίδια: κουτάκια από αναψυκτικά δίπλα από ανθρώπινα κρανία. Τα τείχη να πέφτουν, το ένα μετά από το άλλο, μιας και αδαείς, ακαλλιέργητοι επαρχιώτες σκάβουν στα θεμέλια, για να βρούνε “θησαυρό” (μπορείτε να πάρετε μια ιδέα για το μέγεθος της ανοησίας, αν γράψετε σε μηχανή αναζήτησης “Ο θησαυρός της Ξανθίππης”). Τα ίδια και χειρότερα σε όλους τους μεσαιωνικούς θησαυρούς της Θράκης: στο Περιθεώριον, στα μοναστήρια του Παπίκιου Όρους, κλ.π. Καταγράφω αυτή την αργή και σταθερή καταστροφή, εδώ και χρόνια, μην μπορώντας να επέμβω. Είναι θέμα μόρφωσης, Παιδείας. Πάνω σ’ αυτό συνεισφέρετε κι εσείς. Υπάρχει μίσος για το “Βυζάντιο”, διότι το ίδιο το “Βυζάντιο” αποτελεί ιδεολόγημα. Δεν υπήρξε ποτέ. Δεν υπήρξε αυτή η “σκοταδιστική χριστιανική αυτοκρατορία, που έκαναν κουμάντο οι παπάδες”. Αν δεν κατανοήσουμε ότι ήμαστε/είμαστε γέννημα θρέμμα Ρωμαίοι, Ρωμαίοι στην εθνοτική μας καταγωγή, στην υπόστασή μας, δεν θα μείνει τίποτα στο μέλλον, από το μεσαιωνικό μας παρελθόν. Θα μείνει (άν μείνει κάτι!) ένα αρχαιοελληνικό κιτσαριό, σαν τον μακεδονισμό των Σκοπιανών.
Γεια σου Κυριάκο (Τα errata τα διόρθωσα).
Ότι ισχύει για τον El Greco, ισχύει και τον ‘Jorah the Andal’ στο Game of Thrones.
Αυτό που δεν κατάλαβε ο σχολιαστής με τον El Greco (ότι ο ητικός προσδιορισμός Greco δεν ήταν η ημική ταυτότητα του Θεοτοκόπουλου) είναι κάτι που μέχρι και ο George R.R. Martin χρησιμοποίησε στο Game of Thrones (ότι οι ητικοί προσδιορισμοί μερικές φορές είναι λάθος ή/και διαφορετικοί από τους ημικούς).
Οι Dothraki αποκαλούν τον Jorah Mormont ‘Jorah the Andal’ γιατί εσφαλμένα νομίζουν πως όποιος έρχεται από την νήσο Westeros είναι Andal. Ο Jorah Mormont, όμως, όντας από τον Βορρά, είναι Northman που κατάγεται από τους First Men, όχι τους Andals.
He is called Jorah the Andal by the Dothraki, as they assume that all people from Westeros are Andals. However, Jorah is actually a Northman, descended from the First Men.
Παράδειγμα [01:12] στο παρακάτω βίντεο:
Δεν νομίζω ότι το μισούμε σαν λαός μόνο, οι κλασσικιστές ακαδημαικοι και ψευτοκουλτουριάδηρες αριστεροί. Περισσότερα σου μαθαίνουν στο σχολίο για το Βυζαντιο παρα για την αρχαιότητα. Εμείς απλά το βαπτισαμε Ελληνικό γιατί το γουστάρουμε αλλά όχι και να μας κλέψουν την δόξα οι “Ρωμαίοι” 🙂
Σαν κουλτούρα είμαστε πιο Βυζαντινοί απ’ότι Έλληνες. Δες τι έγινε χτές με τον Πομπέο και την θεολογική σχολή της Χάλκης. Κανονικά θα έπρεπε σαν “Ελληνικό” έθνος να πούμε χεστήκαμε.
Περισσότερα σου μαθαίνουν στο σχολίο για το Βυζαντιο παρα για την αρχαιότητα.
—
Γεια σου Αρχέλαε. Είναι σίγουρος; Η δική μου εμπειρία από το σχολείο ήταν το αντίστροφο: Α΄ γυμνασίου και Α΄ λυκείου αρχαία Ελλάδα (με αρκετό ζουμί ώστε να μείνει κάτι στο κεφάλι μας) και Β΄ γυμνασίου μια πολύ θολή και επιφανειακή ιστορία του Βυζαντίου, από την οποία δεν μας είχε μείνει τίποτε μετά τις εξετάσεις.
Αν θυμάμαι καλά την ιστορία την χωρίζουν σε τρία μέρη, αρχαία, βυζάντιο, νέα, και την πάνε εναλακτικά Δ δημοτικού, Α γυμνασίου, Α λυκείου αρχαία. Ε δημοτικού, Β γυμνασίου, Β λυκείου βυζάντιο. ΣΤ δημοτικού, Γ γυμνασίου, Γ λυκείου νέα.
Τώρα αν βάλεις ότι η αρχαία ιστορία ξεκινάει απο την λιθινη εποχή να καταλήξει στην ελληνιστική εποχή, βάλε και την μυθολογία μέσα, τι μένει τελικά από ιστορία; Νομίζω και τα ελληνιστικά βασίλεια στα πεταχτά την βγάζουνε.
Απο τον Φίλιππο Ε’ μέχρι τον Κωνσταντίνο πηδιέται όλο γιατί είναι Ρωμαική ιστορία. Μας ενδιαφέρει όσο και η Οθωμανική ιστορία δηλαδή καθόλου. Αντιθέτως μαθαίνεις για τον πρώιμο χριστιανισμό. Βάλε και το μάθημα των θρησκευτικών σαν συμπλήρωμα που είναι η ιστορία των Εβραίων και έδεσε.
Άρα μόνο την μισή χρονιά μαθαίνεις αρχαία ιστορία.
Όπως λέει και ο επάνω, όντως η κουλτούρα στην οποία μεγαλώσαμε είναι βυζαντινή η Ρωμέικη. Υπάρχουν και τα Αρχαία Ελληνικά, τα Αραβοοθωμανικά και Ενετικά στοιχεία, τα Αμερικανικά, κι αυτά όμως περασμένα από το ρωμέικο φίλτρο. Στο σχολείο λοιπόν σε καμία περίπτωση δεν διδαχθήκαμε πλήρως την μεσαιωνική περίοδο. Που αν κρίνω ότι ο εθνοτικός προσδιορισμός Ρωμιός είναι γνωστός σε εσάς, τότε επιβιώνει ακόμη, έστω κι ελάχιστα κατά παράδοξο. Εγώ το μόνο που θυμάμαι ήταν απλά ένα δυτικής ματιάς Βυζάντιο, χωρίς ποτέ να προσδιοριστεί το πραγματικό του όνομα. Ήταν κυρίως μία εθνικιστική δδικαιολογία για να συραφεί μια ιδεολογία που να δικαιολογεί την κοινώς γνωστή μετάβαση από την αρχαιότητα στην τουρκοκρατία μέχρι την επανάσταση του 21 και την μεγάλη ιδέα. Δεύτερον όπως γράφει και ο κύριος Anthony ο βυζαντινολόγος, ταυτίζεται κυρίως με την θρησκεία που επιβιώνει ως σήμερα, λόγω του μόνου επίσημου θεσμού που υπήρχε τότε και επιβίωσε ως τις μέρες μας και εννοώ την εκκλησία, σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι αναλογεί σε αυτόν τον πολιτισμό. Εικόνα που γεννάται από το μάθημα των θρησκευτικών και της εκκλησιαστικής ρητορικής που έχει βαφτίσει ως θρησκευτικό οτιδήποτε αφορά αυτήν την χρονική περίοδο. Δηλαδή η Ρωμέικη ιστορία και κουλτούρα που μάθαμε στο εκπαιδευτικό σύστημα είναι βυζαντινή και εκκλησιαστική. Είναι απλά μια προέκταση του δυτικού οριενταλισμού σε ντόπιο μοτίβο και παραλλαγή για τις ντόπιες ανάγκες που δεν συγκρούονται με τις δυτικές. Σα τους Σαουδαραβες ενα πράγμα που εξαιτίας των ηγετών τους μετέτρεψαν την αραβικη κουλτούρα, σαν μια οριενταλιστική δυτική εικόνα αυτής. Έτσι λοιπόν σχηματησαμε την δικιά μιας κι εμείς, κάτι που υπακούει στον δυτικό οριενταλισμό. Αφήνοντας φυσικά απ’έξω τον υπέροχο και αυθεντικό λαϊκό πολιτισμό που σχηματίστηκε τότε και που επιβιώνει, το οποίο είναι ό,τι πιο αυθεντικό επιβίωσε από την Ρωμανία σε συνέχεια. Με τα καλά και τα κακά
Σε καμία περίπτωση λοιπόν δεν μπορεί να ειπωθεί ότι γνωρίζουμε η ότι μάθαμε αυτήν την τόσο οικία κουλτούρα στο σχολείο. Εφόσον το αρχαιολατρευτικό κιτσαριό σε ολόκληρα τα Βαλκάνια είναι η πιο ανθεκτική μόδα
φουρκίζω = πνίγω (Ποντιακή)
Ευχαριστώ πολύ, Γιώργο! Ακριβώς αυτή ήταν και η βυζαντινή σημασία. H «φούρκα» ως τιμωρία ήταν στραγγάλισμα του λαιμού, όπως και η πάλαι ρωμαϊκή furca ως τιμωρία (δες εδώ, II.B):
“An instrument of punishment in the form of a fork (V or II), which was placed on the culprit’s neck, while his hands were fastened to the two ends, a yoke …”
@Jeronym, αν αναφέρεσαι σε εμένα, φυσικά και ναι! Αισθάνομαι Ρωμαίος, διότι ο παπούς μου ο Κυριακός ήταν Ρωμαίος από την Τραπεζούντα, η γιαγιά μου από γονείς Ρωμαίους Μπαλουκλιώτες-Πολίτες και η μητέρα μου είναι βέρα Αρμάνα-Βλάχα, από την “μεγάλη Βλαχία”, την Θεσσαλία (από Αρμάνους που μεταναστεύσανε από την μικρά Βλαχία, την Ήπειρο – περιοχή Μετσόβου). Εθνικά είμαι Έλλην, στο διαβατήριό μου έτσι γράφει. Το αγαπώ το κράτος της Ελλάδας και την πόλη που γεννήθηκα: αλλά δεν είμαι τόσο συνδεδεμένος μαζί του, όσο με το Πατριαρχείο. Πάντοτε, μέσα στην ευρύτερη οικογένειά μας, διέκρινα έναν κοσμοπολιτισμό και μια απέχθεια για τον ελλαδικό εθνικισμό. Άλλωστε, ο Τραπεζούντιος προπαπούς μου ήταν δάσκαλος εκεί, και ο Μπαλουκλιώτης ήταν έμπορος μαστίχας: ήταν πολύ συνδεδεμένοι με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και μας το πέρασαν αυτό, στις νεώτερες γενεές. Λατρεύω την δουλειά του Αντωνίου Καλδέλη, αλλά διαφωνώ μόνο σε ένα (κρίσιμο) σημείο: ο ίδιος θεωρεί ότι η ρωμαϊκή εθνοτική ταυτότητα/συνείδηση πεθαίνει, με την Μικρασιατική καταστροφή. Παραδέχεται (ακούστε εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=ZTbZRqEg2uo) ότι υπάρχουν ακόμα λίγοι άνθρωποι στην Πόλη, όπου αναγνωρίζουν ρωμαϊκή καταγωγή, αλλά θεωρεί ότι αυτό σβήνει πια (αστειεύεται, στην συνέντευξή του που παραθέτω, λέγοντας ότι μόλις τώρα ζούμε την πραγματική πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας). Διαφωνώ στο εξής: επειδή πηγαίνω στην Πόλη συχνά (για οικογενειακούς λόγους), βλέπω ότι ο κόσμος εκεί νιώθω την Ρωμαιοσύνη ως θεμέλιο λίθο της υπόστασής του. Εννοείται ότι έχει εξεικοιωθεί με τον προσδιορισμό “Έλλην”, μιας και όλοι οι Ρωμηοί της Πόλης έχουν συγγενείς στην Ελλάδα (ιδιαίτερα από το ’64 και μετά), αλλά δεν αυτοπροσδιορίζονται Έλληνες, αν μιλήσεις μαζί τους. Θυμάμαι, ένα κοριτσάκι σε μια ενορία, στο Κουζγκουντζούκι, μικρό στην ηλικία, μου είπε “Είμαι Ρωμαίισα”. Αυτό, κύριοι, είναι συγκλονιστικό. Όνειρό μου είναι, όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή, να γίνω κι εγώ νεο-Πολίτης, και να θαφτώ σε νεκροταφείο ρωμαϊκό, της Πόλης. Μεγάλος αυτός ο πόθος. Τον διαβάζεις και στην Διαθήκη της Άννας Νοταράς:
Πρώτον. Να με μνημονεύουν εμέ και τους αυθέντας τους γονείς μου και τους εδικούς μου κατά την τάξιν των Ρωμαίων Χριστιανών. Ακόμη, να κτίσουν ή να καλλιεργήσουν μίαν εκκλησίαν ρωμαίϊκην εις τους τόπους της αυθεντίας της Βενετίας, με τρόπον ότι πάντοτε και αιωνίως να είναι ρωμαίϊκα και εις ιερείς Ρωμαίους, χωρίς αναντιότιτι, δια τας ψυχάς των αυθεντών των γοναίων μου και των εδικών μου και δια την ημετέραν ψυχήν. Ακόμη, να εξαγοράσουν έναν αμάλωτον από τους Τούρκους, Χριστιανόν, και να τον ελευθερώσουν για την ψυχήν της κερα Φροσύνης, της αδερφής μου, καθώς το επάφεικεν εν τη ώρα του θανάτου αυτής.
Πέντε αιώνες έχουν περάσει, και η κυρα-Άννα η Νοταρά μνημονεύεται ακόμα κατά την τάξιν των Ρωμαίων Χριστιανών, στην ρωμαϊκή εκκλησία η οποία θεμελίωσε με την περιουσία της, με λειτουργία στα ρωμαίϊκα και ιερείς Ρωμαίους.
Λατρεύω την δουλειά του Αντωνίου Καλδέλη, αλλά διαφωνώ μόνο σε ένα (κρίσιμο) σημείο: ο ίδιος θεωρεί ότι η ρωμαϊκή εθνοτική ταυτότητα/συνείδηση πεθαίνει, με την Μικρασιατική καταστροφή.
—
Κυριάκο, καλημέρα. Δεν έχει άδικο ο Καλδέλλης σ΄αυτό το θέμα γιατί, μετά τους βαλκανικούς πολέμους και την ανταλλαγή των πληθυσμών, η μακρά πλειοψηφία των ρωμαιογενών πληθυσμών έγιναν Έλληνες πολίτες που ενσωματώθηκαν στο σύγχρονο Ελληνικό έθνος και υιοθέτησαν το ταυτοτικό του αφήγημα περί συνέχειας του «διηνεκούς» νεοελληνικού έθνους.
Δεν μισώ την νεοελληνική ταυτότητα, κάθε άλλο, διότι αυτή είναι ο λόγος που συνέβη η απελευθέρωση από τους Οθωμανούς. Ας μην γελιόμαστε, όσο κι αν μου αρέσει η κουλτούρα των τουρκόφωνων, η κυβέρνηση τους με τους υπέρογκους φόρους ήταν σαν την δυτική. Άμα δεν συνέβαινε η Νεοελληνική επανάσταση δεν θα μπορούσε να συμβεί η Βουλγαρική, η Ρουμάνικη, η Αλβανική, η Αραβική, η Αρμενική. Υπήρχαν αμέτρητοι ακόμη. Όλοι αυτοί οι λαοί θα αφομοιώνονταν χωρίς επιλογή, όπως προσπάθησε να κάνει στο τέλος η αυτοκρατορία. Το 21 δεν ήταν φυσικά τόσο εξιδανικευμένο όπως το δείχνουν, αλλά ήταν μία αρχή, έστω κρίσιμη και πολύ σεβαστή
Αυτά όμως έγιναν με δυτικά κονδύλια. Δεν φεραμε την νεα ιδεολογία στα δικά μας πρότυπα. Έτσι όλα τα Βαλκάνια, όλες οι χώρες, είναι κυριολεκτικά ιδεολογικοί και οικονομικοί δούλοι της υπόλοιπης δύσης για δυο αιώνες. Που μας οδήγησαν σε πολεμικές συρράξεις και οικονομικές καταστροφές εξαιτίας Άγγλων, Γερμανών, Ιταλών, Αμερικανών κτλ. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί μόνο με την ανάγνωση του έργου του Edward Said περί του οριενταλισμού. Το πως καταλήξαμε να βλέπουμε την ντόπια κουλτούρα, βάση της δυτικής εξωτερικής ματιάς, βλάπτοντας της. Με εκνευρίζει που τα έθνη των βαλκανίων, ουδέποτε έμαθαν τι σημαίνει διπλή ταυτότητα, ότι μπορείς να είσαι και Έλληνας και Ρωμιός, παρά το ότι είναι διαφορετικές ταυτότητες, χωρίς να υπάρξει κρατικό πρόβλημα. Πώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν τα σύνορα για συναλλαγή επικοινωνία και εμπόριο, όπως πράττουν οι Σκανδιναβοί, αντί για ανόητες διαμάχες
Εν τέλει για εμένα είναι κρίμα που αυτή η ταυτότητα του Ρωμαίου θα χαθεί η θα ταυτιστεί μόνο με την θρησκεία (υπάρχουν και μουσουλμάνοι και εβραίοι Ρωμιοί) αντί να συνυπάρξει με την Ελληνική. Διότι κουβαλάει μια οργανική κουλτούρα που είναι δεμένη μόνο με την αποδοχή της. Κι αυτό εν τέλει δεν θα γίνει αν δεν πάψουμε να μιμούμαστε δουλικά την βόρεια Ευρώπη αντί να λαμβάνουμε τις επιρροές της, αφομοιώνοντας τες, στα δικά μας μέτρα. Οχι στα δικά τους. Εν τέλει αυτό καταλήγει σε διπλό μίσος, τόσο ως προς αυτούς, όσο και και ως προς τα ντόπια. Μια ολική έλλειψη αυτοεκτίμησης που έχουμε όλοι οι Βαλκάνιοι η οποία πρέπει να εξαλειφθεί. Η πλήρη άρνηση της Ρωμέικης ταυτότητας, χωρίς εθνικιστικό σωβινιστικο φίλτρο, είναι για εμένα μέρος της
Για να κλείσω, δεν αναφερόμουν συγκεκριμένα σε κανέναν. Πάντα οι αναφορές μου αφορούν ιδεολογικούς μηχανισμούς, εθνικισμούς και αλλά σαχλά που κατακρίνουμε στο μπλογκ. Όχι επίθεση σε πρόσωπα εδώ χωρίς αιτία, κάτι που δεν θα ταίριαζε με την αρμονία που ζητάτε στα σχόλια. Εν τέλει
Δεν μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον, αλλά υπάρχει ακόμα αυτή η ρωμαϊκή συνείδηση. Το κοριτσάκι στον Άγιο Παντελεήμονα, στο Κουζγκουντζούκι, που μου είπε ότι είναι “Ρωμαίισα” είναι για μένα η ελπίδα.
Χαίρετε. Ο ανώνυμος δεν είναι Ρωμαίος (ελληνόφωνος χριστιανός).
1. Όπως γράφει ο Ζώρας τα ρωμέικά του ήταν εντελώς ανορθόγραφα, με διπλούς τόνους ή χωρίς και έκανε ο ίδιος ο Ζώρας σημαντικό editing.
3. Παντού, το εννοούμε, πάντου τους Ρωμαίους ελλεινούς τους αναφέρει και άλλα κοσμητικά. Και το απόσπασμα άνω χαρακτηριστικό. Είναι εμφανές το μίσος του σε όλο το κείμενο.
Πιθανότατα είναι γασμούλος ή Βενετσιάνος που ήξερε κακά ρωμέικα και από την πληθώρα ιταλίκών δανείων που χρησιμοποιεί.
Ένα άλλο απόσπασμα:
– Καί οἱ Ρωμαῖοι ἀπό μέσα ἐπολεμούσανε καί ἀντιστέκανε καί ἐρρίχνασι ἀπάνω είς τό πλῆθος τῶν Τούρκων φωτιές ἀρτιφιτζιάλους μέ βοτάνι καί τειάφι, τά ὁποία τά έρρίχνασι ἀπάνω ἀπό τά τειχία.
Καί οι Τοῦρκοι ἀπόξω ἐκάμνασι κάποιους πύργους ξύλινους καί τούς ἐντύσανε μέ πετζία, διά νά μήν τούς έκάψῃ ή φωτιά· καί τίς ἐγεμίσανε χῶμας καί τίς ἐσύρανε κοντά εἰς τόν τεῖχος τά χαντάκια, διά νά τά γεμίζουνε νά έμποῦνε μέσα. Καί ἐκάμανε καί πλέκτες με τά κλαδία καί κοφίνες μεγάλες καί ἄλλα πράματα πολλῶν λογιῶν διά νά τά γεμίσουνε, νά ἀνεβοῦνε, νά ἐμποῦνε μέσα. Ἐκάμανε καί ἀμάξα ὡσάν καστέλλια καί ἄλλα ἰντζένια, καί ἔλεγε ὅτι :
«Καί δεν πιστεύω ὅτι οἱ Ρωμᾶνοι νά ἐκάμανε τόσα πράματα ὅταν ἐπολεμούσανε τήν Καρταγένα, ὅπου εἶναι σήμερο τό Τούνεζι, εἰς τούς Μώρους». –
Άρα για τον ανώνυμο του 16ου άλλο οι λατινόφωνοι Ρωμαίοι – οι Ρωμάνοι – και άλλο οι ελληνόφωνοι.
Σοβαρέψου λίγο, ρε τσαρλατάνε.
1) ελεεινοί Ρωμαίοι = κακομοίρηδες/«για λύπηση» Ρωμαίοι (όπως το «ἄθλιοι Ῥωμαῖοι» του Δούκα)
2) Στο «Ρωμάνοι» για τους αρχαίους Ρωμαίους ο Ανώνυμος ακολουθεί την ορολογία του Sansovino (ο οποίος ως Ιταλός εντελώς φυσιολογικά διαχωρίζει συνεχώς τους αρχαίους Romani από τους μεσαιωνικούς Greci, ψάξε στο έργο του Sansovino τις αναφορές σε Romani. Ιδού:
https://imgur.com/a/ZMADeez
Πόσες φορές εξήγησα (και παρέθεσα την Ζαχαριάδου να εξηγεί) ότι ο Ανώνυμος αντιγράφει πολύ συχνά τον Sansovino?
3) για τον διπλό τονισμό, άντε να ανοίξεις κάνα βιβλίο για τις νεοελληνικές διαλέκτους (λ.χ. έκατσάμι κι έφαγάμι)
4) για το ανορθόγραφο του Ανωνύμου: το 95% των εθνοτικών Ρωμαίων/Ρωμιών ήταν αναλφάβητοι. Γι΄αυτό, όπως γράφει και ο Φιλιππίδης, η αξία του χρονικού (αν αφαιρέσεις τον σκελετό της διήγησης που είναι αντιγραφή του Sansovino) έγκειται στο ότι είναι ένα παράθυρο στην ταυτότητα των ολιγοεγγράμματων Ρωμαίων που ήξεραν λίγα κολλυβογράμματα. Δεν πιστεύω να νομίζεις ότι ο Μακρυγιάννης ΔΕΝ ήταν ανορθόγραφος, όταν έγραψε τα Απομνημονεύματά του;
Ιδού πως ξεκινάει τα Απομνημονεύματα του ο Μακρυγιάννης:
Αδελφοί αναγνώστες! Επειδή έλαβα αυτείνη την αδυναμία να σας βαρύνω με την αμάθειά μου (αν έβγουν εις φως αυτά οπού σημειώνω εδώ και ξηγώμαι πότε με κόλλησε αυτείνη η ιδέα, -από τα 1829, Φλεβαρίου 26, εις το Άργος -και ακολουθώ αγώνες και άλλα περιστατικά της πατρίδος) σας λέγω, αν δεν τα διαβάσετε όλα, δεν έχει το δικαίωμα κανένας από τους αναγνώστες να φέρη γνώμη ούτε υπέρ, ούτε κατά. Ότι είμαι αγράμματος και δεν μπορώ να βαστήσω ταχτική σειρά ᾿σ τα γραφόμενα και… τότε φωτίζεται και ο αναγνώστης.
Την γενική του όρου «Πελοπόννησος» (της Πελοποννήσου) ο Μακρυγιάννης δεν την ήξερε (ήταν καινούριος, λόγιος όρος (δεν γνώριζε την κλίση του) γι΄αυτόν που ήταν μαθημένος να χρησιμοποιεί τον παραδοσιακό όρο «ο Μοριάς, του Μοριά», «το(ν) Μοριά»):
[1η γραμμή] Eίμαι διορισμένος από την κυβέρνηση του Κυβερνήτη Καποδίστρια Γενικός Αρχηγός της Εκτελεστικής δύναμης της Πελοπόννησος και Σπάρτης
Στον Πρόλογο, αντί «εναντίον», «εμπρός» και «σημερινή» γράφει τα «ανορθόγραφα» «αναντίον», «ομπρός» και «σημερνή»:
Μπαίνοντας εις αυτό το έργον και ακολουθώντας να γράφω δυστυχήματα αναντίον της πατρίδος και θρησκείας
είναι άγιοι ομπρός ’σ αυτόν και την συντροφιά του τη σημερνή, μ’ όλον οπού τα λάθη τα πρώτα εγέννησαν και τούτα.
Παρομοίως, ο Κολοκοτρώνης δεν ήξερε την αιτιατική του όρου «Ελλάς» (την Ελλάδα): «έκλαιγα την Ελλάς» έλεγε όχι «έκλαιγα την Ελλάδα» (ο αθέματος, αρχαΐζων όρος «Ελλάς» ήταν κάτι καινούριο στο λεξιλόγιό του και δεν ήξερε την κλίση του ο φουκαράς):
Εκεί, στην Παναγία του Χρυσοβιτσίου, ο Αρχιστράτηγος του Απελευθερωτικού Αγώνα, όπως αναφέρει στα Απομνημονεύματά του, προσευχόταν για να πάρουν δύναμη οι Έλληνες. Λέει χαρακτηριστικά: «Έκατσα που εσκαπέτισαν με τα μπαϊράκια τους απεκατέβηκα κάτω. Ήταν μιά εκκλησία εις τον δρόμον, η Παναγία στο Χρυσοβίτσι, και το καθησιό μου ήτο όπου έκλαιγα την Ελλάς…Σίμωσα, έδεσα το άλογό μου σ’ ένα δένδρο, μπήκα μέσα και γονάτισα. …»
Καλησπέρα
Αναφορικά με αυτη τη παραπομπή του κειμένου σας:
[quote]
Ο Γεώργιος Θ. Ζώρας επιμελήθηκε μια αρχικά δίτομη έκδοση του ελληνικού κειμένου (εδώ μπορείτε να διαβάσετε το Μέρος Α΄ (1952) για τον βίο του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή)
[unquote]
οι σύνδεσμοι δεν λειτουργούν πια . Μήπως γνωρίζετε αν μπορώ να βρω το υλικό αυτό κάπου αλλού διαδικτυακά;
Ευχαριστώ
Γεια σου Planar. Αυτόν εδώ τον σύνδεσμο θέλεις;
Ναι! Ευχαριστώ πολυ!