Θεσσαλονίκη, 904 μ.Χ.: θέμα ή ψευδοθέμα;

Στη σημερινή ανάρτηση θα κάνω μια πρώτη νύξη σε ένα θέμα που μας απασχολεί με τον Περτίνακα πάνω από ένα χρόνο. Πρόκειται για το θέμα της ταυτότητας και διοικητικής λειτουργίας των επαρχιών δυτικά του Νέστου κατά την περίοδο 700-950 και την επισήμανση εκείνων των στοιχείων στα οποία οι περιοχές αυτές διαφέρουν από το λειτουργικό πυρήνα της Ρωμανίας (ρωμαϊκά θέματα Μικρασίας και θέματα Μακεδονίας και Θράκης ανατολικά του Στρυμόνα).

Στη σημερινή πρώτη νύξη του θέματος, θα περιγράψω την αντίδραση της Θεσσαλονίκης όταν πληροφορήθηκε εβδομάδες πριν την επικείμενη θαλάσσια αραβική επιδρομή που οδήγησε στην άλωση του 904 που περιγράφει ο Ιωάννης Καμινιάτης.

Εθνολογικές παρατηρήσεις στη Σύντομη Ιστορία του πατριάρχη Νικηφόρου #1

Η σημερινή ανάρτηση θα είναι η πρώτη της σειράς με θέμα τον εθνολογικό σχολιασμό της Σύντομης Ιστορίας του πατριάρχη Νικηφόρου Α΄. Η Σύντομος Ιστορία του πατριάρχη Νικηφόρου (διήγηση των γεγονότων της περιόδου 602-769) και η Χρονογραφία του Θεοφάνη του Ομολογητή είναι τα πρώτα ιστοριογραφικά έργα που εγκαινιάζουν την βυζαντινή ιστοριογραφία της Μέσης Περιόδου, τα οποία εμφανίστηκαν ύστερα από ένα κενό 150 περίπου ετών (640-790 μ.Χ.), κατά το οποίο η ιστοριογραφία είχε παραμεληθεί κατά τους λεγόμενους «Σκοτεινούς Αιώνες του Βυζαντίου». Ενώ μπορούμε να πούμε με σχετική βεβαιότητα ότι η Χρονογραφία του Θεοφάνη συγγράφηκε κατά την περίοδο 810-4, δεν υπάρχει παρόμοια βεβαιότητα στην χρονολόγηση της Σύντομης Ιστορίας, για την οποία το μόνο που μπορούμε να πούμε με ανάλογη βεβαιότητα είναι ότι συγγράφηκε εντός της περιόδου 780-828. Ωστόσο, όπως θα εξηγήσω παρακάτω, υπάρχει μια σειρά επιχειρημάτων που δείχνουν ότι η Σύντομος Ιστορία μάλλον συγγράφηκε κατά την περίοδο 786-791 και, συνεπώς, είναι προγενέστερη της Χρονογραφίας κατά μια εικοσαετία πάνω κάτω.