Προσθέτω ως συμπληρωματική και αυτήν εδώ την τρίτη (βλ. #1, #2) ανάρτηση της σειράς με θέμα τους «Σέρβους και Ρασκιανούς».
1. Σουργούνηδες
Στην 2η ανάρτηση της σειράς ανέφερα ότι, μόλις ο Σουλεϊμάν Α’ ο Μεγαλοπρεπής πήρε το Βελιγράδι στις 28/9 Αυγούστου 1521, έστειλε ως «σουργούνηδες» (τουρκ. sürgün > σουργούνι «καταναγκαστική μετοίκιση») μερικές χιλιάδες των εγχωρίων ως οικιστές του χωριού/προαστείου Βελιγράδι (Belgrad [Ormanı]) που βρίσκεται βόρεια της Κων/πολης.
Οι πιο γνωστοί «σουργούνηδες» είναι αυτοί (από Μυτιλήνη, Τραπεζούντα, Χαλκίδα, Πελοπόννησο κλπ.) με τους οποίους επανεποίκισε την αλωμένη Κων/πολη ο Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής. Όταν αργότερα ο Βαγιαζήτ Β’ πήρε την Κορώνη το 1500, έστειλε μέρος του πληθυσμού ως «σουργούνηδες» στη Βέροια. Τέτοιος Κορωναίος «σουργούνης» ήταν ο πατέρας του Θωμά Ελεαβούλκου. Ο μεν Μανουήλ Μαλαξός παραθέτει τον όρο αυτό στην Πατριαρχική Ιστορία του στη μορφή «σεργούνιδες», ο δε (Ψευδο-Σφραντζής) Μακάριος Μελισσηνός ως «σουργούνιδες». Ο Ολλανδός Johannes Meursius κατέγραψε τον όρο «σουργούνιδες» στο Γραικοβαρβαρικό Γλωσσάριο (Glossarium Graecobarbarum, i.e., της ρωμαίικης γλώσσας) που συνέγραψε.
2. Łukasz Górnicki: Dworzanin Polski
Στην 1η ανάρτηση της σειράς παρέθεσα ένα χωρίο από τον Πολωνό αυλικό (Dworzanin Polski, 1566) του Πολωνού λογίου Łukasz Górnicki όπου ο συγγραφέας εν έτει 1566 αντιπαραβάλλει την «Ρασκιανική» (Racki) γλώσσα στη «Σερβική» (Serbski).
Ο Górnicki σπούδασε στην Πάδοβα της Ιταλίας και προσπάθησε να προσφέρει στους εγγράμματους Πολωνούς της εποχής του τους καρπούς της Ιταλικής Αναγέννησης. Το βιβλίο Dworzanin Polski είναι μια προσαρμογή στην πολωνική πραγματικότητα του ιταλόγλωσσου βιβλίου Ο Αυλικός (Il Cortegiano, 1528) του Baldassare Castiglione.
Στην πολωνική Βικιθήκη μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο Dworzanin Polski του Górnicki. Στο πρώτο μέρος ο συγγραφέας παραθέτει ορισμένα στοιχεία για την ιστορία και ομογλωσσία των Σλάβων:
Naprzód tedy, abyście w. m. wiedzieć raczyli, nasz język nie Jest sam w sobie stary, chocia nim dawno Polacy mówią, ale urodził sie niedawno barzo z słowańskiego. Abowiem wszytki te języki: polski, czeski, ruski, charwacki, bosneński, serbski, racki, bułgarski i ine, był pirwej jeden język, jako i narod jeden słowański:
[Μετάφραση] […] η γλώσσα μας (nasz język) δεν είναι και τόσο αρχαία, αν και οι Πολωνοί (Polacy) τη μιλάνε εδώ και αρκετό καιρό, γιατί γεννήθηκε όχι πολύ καιρό πριν από την [αρχαία κοινή] Σλαβονική (z słowańskiego). Όλες οι [σλαβικές] αυτές γλώσσες (języki) –πολωνική, τσεχική, ρωσική, κροατική, βοσνιακή, σερβική, ρασκιανική, βουλγαρική και άλλες (polski, czeski, ruski, charwacki, bosneński, serbski, racki, bułgarski i ine)- κάποτε ήταν μία [σλαβονική] γλώσσα που μιλιόταν από ένα [ενιαίο] σλαβονικό έθνος (był pirwej jeden język, jako i narod jeden słowański).
Προσέξτε την εξίσωση jeden język … i narod jeden «μία γλώσσα = ένα έθνος» και την καινοτομική χρήση του πολωνικού όρου naród για την απόδοση του σύγχρονου ιταλικού όρου nazione «έθνος, γένος» (βλ. εδώ για την natione Slaua των Δαλματών Vinko Pribojević και Bel[l]isario Malaspalli). Στην Εκκλησιαστική Παλαιοσλαβονική (OCS) ο όρος narodъ σημαίνει απλά «όχλος, πλήθος».
[Κατά Ματθαίον, 20.30-1] καὶ ἰδού, δύο τυφλοὶ καθήμενοι παρὰ τὴν ὁδόν, ἀκούσαντες ὅτι Ἰησοῦς παράγει, ἔκραξαν, λέγοντες, Ἐλέησον ἡμᾶς, Κύριε, υἱὸς Δαβίδ. 31 ὁ δὲ ὄχλος ἐπετίμησεν αὐτοῖς ἵνα σιωπήσωσιν. οἱ δὲ μεῖζον ἔκραζον, λέγοντες, Ἐλέησον ἡμᾶς, Κύριε, υἱὸς Δαβίδ.
[OCS] и сє дъва слѣпьса сѣдѧшта при пѫти слꙑшавъша ꙗко иисѹсъ мимо ходитъ възъпистє глагол҄ѭшта помилѹи нꙑ господи сꙑнѹ давꙑдовъ | народъ жє запрѣти има да ѹмльчитє | она жє пачє въпьꙗашєтє глагол҄ѭшта помилѹи нꙑ господи сꙑнѹ давꙑдовъ
Ο Górnicki στη συνέχεια περιγράφει τον εκχριστιανισμό των διαφόρων Σλάβων που έφερε μαζί του και την γραφή (pismo): Οι Βούλγαροι έλαβαν πίστη και γραφή από τους «Γραικούς» (i.e., Ρωμαίους, Bulgarowie … od Greków) και από τους Βούλγαρους αργότερα έλαβαν πίστη και γραφή οι Ρασκιανοί, οι Σέρβοι, οι Ρως και άλλοι (Od Bułgarow potym Racowie, Serbowie, Ruś i ini pismo wzięli).
Εδώ ο Górnicki παραθέτει τον πολωνικό πληθυντικό Racowie «Ρασκιανοί» που έχει ενικό Rac «Ρασκιανός» (πρβ. ουγγρ. Rác/Rácok «Ρασκιανός/Ρασκιανοί»). Παρακάτω ο Górnicki παραθέτει το χωρίο που παρέθεσα και στην 1η ανάρτηση για την ιδανική γραπτή γλώσσα του «κοσμίου» Σλάβου:
Na ostatku M. panie raczysz mie w. m. pytać, ktoryby mi sie s tych językow, ktore s słowieńskiego poszły, najcudniejszy widział, nie wiem jako na to w. m. odpowiedzieć, bo w tej mierze nie czynię dosyć sam sobie; czeski język jest piękny, ale jakoby troszkę pieszczący, a męszczyznie mało przystojny. Ruski zasię surowy, racki, serbski, charwacki, bułgarski już mają coś pogańskiego, bo sie od Turków spadlali: nasz też polski zda sie trudny, a jakoby człowiek całą gębą a gwałtem mówił.
—
językow, ktore s słowieńskiego poszły «οι γλώσσες που προέρχονται από την [αρχαία και κοινή] σλαβονική»
3. Σέρβοι και Ρασκιανοί
Κάποιος αναγνώστης του Dworzanin Polski που δεν γνώριζε την βαλκανική εθνογραφία της εποχής και την ιστορία του όρου «Ρασκιανοί», θα κατέληγε στο συμπέρασμα (διαβάζοντας το βιβλίο) ότι η «Ρασκιανική» γλώσσα των «Ρασκιανών» ήταν μια ιδιαίτερη σλαβική γλώσσα διαφορετική της «Σερβικής» γλώσσας των «Σέρβων», όπως η «Κροατική» και η «Βοσνιακή». Στην πραγματικότητα, όπως εξήγησα και στις προηγούμενες αναρτήσεις, η διάκριση «Σέρβων» και «Ρασκιανών» ήταν γεωπολιτική και όχι εθνογλωσσική. Όπως εξηγεί ο Marino Sanudo σε μια αναφορά από την Ουγγαρία του 1528 που παραθέτει στον Τόμο 48 των Diarii, οι «Σέρβοι ή Ρασκιανοί» (Serviani seu Rassiani) ήταν πρόσφυγες που έφευγαν (fugono) [από την οθωμανική «Σερβία»] και μετοικούσαν στη Σλαβονία του βασιλείου της Ουγγαρίας από φόβο για τους Τούρκους (per paura dei turchi). Η μόνη διαφορά «Σέρβων» και «Ρασκιανών» ήταν ότι οι μεν πρώτοι ήταν «Τουρκομερίτες» Σέρβοι (οθωμανοί υπήκοοι και στρατιώτες), οι δε δεύτεροι ήταν «Ευρωπαίοι» Σέρβοι, μιας και ζούσαν στο (μέχρι το 1526) βασίλειο της Ουγγαρίας το οποίο ο πάπας Λέων Ι’ (θητ. 1513-21) συχνά διαφήμιζε ως το «προπύργιο/προτείχιο» (antemurale) της «Ευρώπης» και της «Χριστιανοσύνης» κατά των Τούρκων (βλ. antemurale Christianitatis).
Θα κλείσω την ανάρτηση με ορισμένες πηγές που αναφέρει ο John V.A. Fine για τους «Ρασκιανούς» της Σλαβονίας. Λίγο πριν τη μάχη του Μόχατς (1526) ο Ραγουζάνος Ludovicus Cerva (Crijević) Tubero (θ. 1527) γράφει για τους «Ιλλυρικούς λαούς» (gentes Illyricae) του Ουγγρικού βασιλείου ότι οι Ούγγροι τους διακρίνουν σε «Κροάτες και Σλαβόνους» (Crovatos & Sclavenos, από τις δύο μπανόβινες Κροατίας και Σλαβονίας του βασιλείου) προσθέτοντας την παρατήρηση ότι η Σλαβονία κατοικείται εν μέρει και από «Ρασκιανούς» (Rasciani). Ο Δαλμάτης Bartol Kašić (θ. 1650) έστειλε μια αναφορά από την Τιμισοάρα της σημερινής Ρουμανίας στην οποία διακρίνει τους Σλάβους που συνάντησε εκεί σε καθολικούς «Σλαβόνους» (Slavoni) και ορθόδοξους/«σχισματικούς» «Ρασκιανούς» (Rasciani). Τέλος, το 1689 ο Αψβούργος αυτοκράτορας Λεοπόλδος Α’ ελάττωσε την φορολογία σε πρόσφυγες που προσέφεραν στρατιωτική υπηρεσία, τους οποίους προσδιορίζει ως «Ρασκιανούς, Κροάτες και Βλάχους» (Rascianos, Croatas, Vlachos).
smerdaleos 
