Ενετική Κέρκυρα 1407: Απαγορεύονται αυστηρά οι παπάδες!

Παραθέτω μια εντολή της Ενετικής Σινιορίας του 1407 προς τον Ενετό/Βενέτικο μπάιλο Κέρκυρας/Κορυφών (Κορ(υ)φοί > Corphoy, Κορυφώ > Corfù) που διατάζει την αυστηρή απαγόρευση (licentia penitus denegare) παραχώρησης στους «Γραικούς» (Greci = Ρωμαίοι) του νησιού άδειας χειροτονίας παπάδων και κουράς καλογέρων, επειδή αυτοί κρίθηκαν ταραχοποιά/τρομοκρατικά στοιχεία που αυξάνουν την «δυσσέβεια/αιρετικότητα» (perfidia) του νησιού και υπονομεύουν το κύρος (status) της ενετικής αρχής.

Η εντολή είναι το έγγραφο #430 (σσ. 192-3) του δευτέρου τόμου των Μνημείων ελληνικής ιστορίας (ΜΕΙ2) του Σάθα.

Αφού πρώτα εξηγείται ότι «παπάς» λέγεται ο «γραικός» (i.e., ορθόδοξος Ρωμαίος/«Βυζαντινός») ιερέας (σ. 192, γγ. 31-2: papatem sive sacerdotem grecum) παρακάτω, σύμφωνα με την εντολή, (σ. 193, γγ. 12-5) «αν τους δώσουμε την άδεια να χειροτονούν ελεύθερα πρεσβυτέρους και καλογέρους, τότε σε λίγο χρόνο (in brevi tempore) όλοι σχεδόν οι «Γραικοί» του νησιού (quasi omnes Greci Insule) θα γίνουν παπάδες και καλόγεροι (erunt papates et chaloyeri) και θα αυξηθεί έτσι η «δυσσέβεια/αιρετικότητα» [του νησιού] (augeretur perfidia), ενώ παράλληλα θα μειωθεί η αφοσίωση στην καθολική πίστη (et minueretur devotio chatolice fidei) και θα υπονομευθεί το κύρος μας στο νησί (cum minori securitate status nostri in dicta insula). Γι΄αυτό διατάζουμε στον τρέχοντα μπάιλο και τους διαδόχους του (γ. 16-9: Baiulo et Capitaneo Corhpoy, et successoribus suis) την αυστηρή απαγόρευση παραχώρησης αδείας (debeant dictam licentiam penitus denegare) σε όλους τους «Γραικούς» (cunctis Grecis) που θα κάνουν αίτημα χειροτονίας παπάδων και κουράς καλογέρων.

Για να καταλάβετε γιατί οι Ενετοί/Βενέτικοι βλέπουν τους παπάδες ως «τρομοκράτες», σύμφωνα με τη σύντομη ιστορική περιγραφή του γραμματέα του Sigismondo Pandolfo Malatesta (πολέμησε στο πλευρό των Βενετίκων εναντίον των Οθωμανών στην Πελοπόννησο το 1463) και τον Λαόνικο Χαλκοκονδύλη, στην αρχή του Α΄ Ενετο-Οθωμανικού πολέμου (1463-1479), οι Βενέτικοι έχασαν το Άργος, επειδή ένας εγχώριος «Γραικός» παπάς «πρόδωσε» την πόλη στον Οθωμανό φλαμπουράρη, Ομέρ Τουραχάνογλου:

[γραμματέας του Malatesta, MEI6, σ. 95] un castello detto Argos in la Morea … traditto nelle mani del Flambulare di Corinto per un Papa Greco, l’anno MCCCCLXIII.

Μετάφραση: ένα κάστρο του Μοριά ονόματι Άργοςπροδόθηκε στα χέρια του [οθωμανού] φλαμπουράρη της Κορίνθο από έναν «Γραικό» παπά το έτος 1463.

[Λαόνικος Χαλκοκονδύλης, 10.36] Ὡς δὲ τὸ ἐν Πελοποννήσῳ Ἄργος, ἱερέως τῶν ἐν τῇ πόλει παραδόντος προδοσίᾳ,

6 Comments

Filed under Βυζαντινολογία, Εθνολογία, Ιστορία, Μεσαίωνας

6 responses to “Ενετική Κέρκυρα 1407: Απαγορεύονται αυστηρά οι παπάδες!

  1. Ιήτης

    sacerdotum / sacerdotem

  2. Έχει προταθεί ότι το Corfu ίσως αντανακλά τη μεσαιωνική προφορά των οι/υ ως [y], παρεμπιπτόντως. Π.χ. Κορφοί [korfy].

    • Καλημέρα Διονύση. Εγώ κατάλαβα ότι στη μεσαιωνική ελληνική υπήρχε διτυπία (οι) Κορυφοί ~ (η) Κορυφώ (το όνομα του νησιού προήλθε από το όνομα του κυρίου του κάστρου) και ότι το ιταλικό Corfù προέρχεται από τον δεύτερο τύπο (ἡ Κορυφώ / τῆς Κορυφοῦς > ιταλ. Corfù):

      [Αλεξιάδα, 11.10.1] Ἱκανὰ δὲ τούτων ἀποτεμόμενος εἰς προνομὴν τῆς Κορυφοῦς, τῆς Λευκάδος, τῆς Κεφαληνίας καὶ τῆς Ζακύνθου ἀπέστειλε.

      [Αλεξιάδα, 11.12.4] Ἐπεὶ δὲ τὴν Κορυφὼ καταλάβοι, ὥσπερ εἰς ἀκρώρειάν τινα γενόμενος καὶ κορυφὴν καὶ κρησφύγετον τὴν Κορυφὼ ταυτηνὶ καὶ ἐν τῷ ἀκινδύνῳ τυγχάνων, ἀνήγερτό τε ἀπὸ τῶν ἐν δόξῃ νεκρῶν, καὶ τὴν νεκροφόρον ἐκεῖσε λάρνακα καταλεί ψας, ἡλίου τε ἐνεφορεῖτο πλείονος καὶ τοῦ ἀέρος ἀνέπνει καθαρωτέρου καὶ περιενόστει τὴν πόλιν τὴν Κορυφώ·

      • Γιάννης Προύσκας

        Αγαπητοί συνδιαλεγόμενοι…
        παραθέτω απλώς συμπληρωματικά (ίσως είναι χρήσιμο):
        https://en.wikipedia.org/wiki/Corfu
        The name Corfù, an Italian version of the Byzantine Κορυφώ (Koryphō), meaning “city of the peaks”, derives from the Byzantine Greek Κορυφαί (Koryphai) (crests or peaks), denoting the two peaks of Palaio Frourio.[6]
        6. “Corfu City Hall website”. City of Corfu. Archived from the original on 6 January 2008. In literature, apart from the Homeric name Scheria, we meet various other names for the island, like Drepanë or Arpi, Makris, Cassopaea, Argos, Keravnia, Phaeacia, Corkyra or Kerkyra (in Doric), Gorgo or Gorgyra and much later the medieval names Corypho or Corfoi, because of the two characteristic rock-peaks of the Old Fortress of Corfu.

      • Καλημέρα, Γιάννη, και ευχαριστούμε.

Leave a comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.