Η Μεσσαπική ήταν η γλώσσα των αρχαίων κατοίκων της Μεσσαπίας ή Ιαπυγίας, δηλαδή του «τακουνιού» της ιταλικής χερσονήσου που αργότερα ονομάστηκε Απουλία (Puglia). Οι Μεσσάπιοι φαίνεται να ήταν ένα από τα τρία υποφύλa των Ιαπύγων. Τα άλλα δύο ήταν οι Δαυνίτες/Δαύνιοι (Dauni) και οι Πευκέτιοι (Peucetii). Σύμφωνα με την μυθική παράδοση που αναφέρει ο Ηρόδοτος, οι Ιήπυγες/Ιάπυγες ήταν άποικοι των Μινωιτών, ενώ άλλες παραδόσεις θέλουν τον επώνυμο γεννάρχη τους, Ιάπυγα (Ἰάπυξ), γιο του Δαιδάλου. Οι ιστορικοί και οι γλωσσολόγοι έχουν φυσικά διαφορετική άποψη. Η Μεσσαπική γλώσσα έχει καταγραφεί σε επιγραφές που χρονολογούνται από τον 6° π.Χ. αιώνα μέχρι και τον 1° π.Χ. αι. όταν και αρχίζουν σιγά σιγά να εκλατινίζονται και να εξελληνίζονται πλήρως. Οι επιγραφές αυτές δεν έχουν ακόμα αποκρυπτογραφηθεί πλήρως, απλώς από τις μελέτες τους έχουν προκύψει λίγα «ψίχουλα» Μεσσαπικής γραμματικής και φωνολογίας. Η Μεσσαπική γλώσσα είναι σαφώς ινδοευρωπαϊκή και σίγουρα ΔΕΝ ανήκει στον Ιταλικό κλάδο της ΙΕ οικογένειας (όπως οι άλλες αρχαίες ΙΕ γλώσσες της Ιταλικής χερσονήσου). Άρα οι γλωσσικοί πρόγονοι των Μεσσαπίων είχαν διαφορετική καταγωγή από τους γλωσσικούς προγόνους των «Ιταλών» ινδοευρωπαίων. Η πιο αποδεκτή ακαδημαϊκή υπόθεση είναι πως οι πρόγονοι των Μεσσαπίων ήρθαν από τα Βαλκάνια, διασχίζοντας την Αδριατική από την περιοχή της Αλβανίας κατά τον 11ο π.Χ. αιώνα, 700 περίπου χρόνια μετά την άφιξη των «Ιταλών» ΙΕ στην Ιταλία. Θυμίζω πως ο 11ος αιώνας είναι η εποχή που ο «Ιλλυρικός» αρχαιολογικός ορίζοντας Glasinac φτάνει στην Αλβανία. Επομένως οι Μεσσάπιοι μπορεί να είναι ή ένας Ιλλυρικός λαός που πέρασε απέναντι μόλις έφτασε στην Αλβανία ή ένας προϊλλυρικός λαός που διέσχισε την Αδριατική ως αποτέλεσμα της πιέσεως που προκάλεσε η Ιλλυρική κάθοδος. Επειδή η Μεσσαπική δεν έχει ιδιαίτερες ομοιότητες με την Ελληνική ή την Φρυγική (που ήταν οι προϊλλυρικές ΙΕ γλώσσες της Αλβανίας) και επειδή έχουν παρατηρηθεί ορισμένες ισχνές ομοιότητες ανάμεσα στο Μεσσαπικό και Ιλλυρικό ανθρωπωνυμικό και τοπωνυμικό υλικό (λ.χ. Ιάπυγες ~ Ιάποδες και το κοινό όνομα Δάζος/Δάζας), η κυρίαρχη υπόθεση είναι πως η Μεσσαπική γλώσσα είναι μια απομονωμένη μορφή της αρχαίας Ιλλυρικής.
Λοιπόν ας βάλουμε μερικές εικόνες και σελίδες με τα παραπάνω.
1) Οι αρχαίες γλώσσες της Ιταλικής χερσονήσου (~ 450 π.Χ.). Με την εξαίρεση της Ετρουσκικής και μερικών γλωσσικών θυλάκων της Σικελίας, οι υπόλοιπες γλώσσες είναι όλες ινδοευρωπαϊκές.
Κοιτώντας την παραπάνω γλωσσική κατάσταση του 5ου π.Χ. αιώνα ποιος θα μάντευε ότι η Λατινική θα έξελισσόταν στην κυρίαρχη γλώσσα της δυτικής Μεσογείου και της βόρειας Βαλκανικής;
2) Η περιγραφή του Hammond στο CAH 3.1 της άφιξης του «Ιλλυρικού» αρχαιολογικού ορίζοντα Glasinac στην βόρεια Αλβανία κατά τον 11° π.Χ. αιώνα και το «περίεργο» σταμάτημα του στον Γενουσό/Σκαμπίνο (Shkumbin) για σχεδόν 2 αιώνες, που ίσως να οφείλεται στο ότι οι φορείς του διοχέτευσαν τις δυνάμεις τους στην διάσχιση της Αδριατικής (Μεσσαπική μετανάστευση). Οι Φρύγες φαίνεται να είναι αυτοί που σταμάτησαν τους Ιλλυριούς στον Σκαμπίνο ποταμό, γιατί μόλις αυτοί αρχίζουν σιγά σιγά να φεύγουν προς την Θράκη και την Μικρά Ασία, ο ορίζοντας Glasinac αρχίζει να εξαπλώνεται σε Μακεδονία και Ήπειρο.
3) Ο Ben Fortson έχει ένα μικρό κεφάλαιο για την Μεσσαπική γλώσσα σε δυο σελίδες. Ενώ στην πρώτη έκδοση του βιβλίου του (2004) συνδέει την Μεσσαπική γενική ενικού –ihi με την Ιταλο-Κελτική γενική -ī (λ.χ. λατ. lupus = «ο λύκος» > lupī = «του λύκου»), στην δεύτερη έκδοση του 2009 (που δυστυχώς δεν την έχω βρει σε pdf για να σας τη δώσω), αναθεώρησε και πιστεύει πως κατάγεται από το μεσσαπικό επίθημα γενικής των «δευτερόκλιτων» (*-os) *-aihi που, με τη σειρά του ανάγεται στην ΙΕ γενική *-osjo που είναι και η πηγή της ελληνικής γενικής λύκοιο > λύκοο > λύκου (*-osjo > *-ohjo > *-ojo > -oo ~ «-ου» ύστερα από συναίρεση). Πρόσθεσα τα λόγια του από την δεύτερη έκδοση κάτω αριστερά.
Φωνολογία:
1) Η γενικές ενικού Dāmātras και Šonedōnas (λ.χ. ἡ Δημήτηρ > τῆς Δήμητρ-ος και ὁ Πλάτων, τοῦ Πλάτων-ος) και *-osjo > –aihi (με προουράνωση *-ahi(o) > -aihi όπως στην Αβεστική *potis > pati > paiti), αλλά και η προστακτική αορίστου klauhi Zis! = «άκουσε Δία!» (< *k’lou-s-ih1-t λ.χ. σανσκριτική προστακτική αορίστου sròsi! με *ou > au > ao > o, λ.χ. *g’hou-ter- > ιρανικό zaotar ~ σανσκριτικό hotar «ιερέας») δείχνουν ότι το βραχύ *o έγινε a (*o>a), όπως στον Γερμανικό (*h1no-mn. > ελληνικό ὄνομα, φρυγικό όνομαν, λατινικό nomen, αλλά αγγλικό name), στον Βαλτικό κλάδο (λ.χ. *h2owis > λιθ. avis ~ λατινικό ovis) και στην Αλβανική (λ.χ. *nokwtis > naktis > natë), καθώς και στις παλαιοβαλκανικές γλώσσες όπως η Ιλλυρική (λ.χ. *k’lou- > Clausal = ποταμός κοντά στην Σκόδρα, η ΙΕ ρίζα *k’leu- «καταβρέχω» είναι η πηγή του ελληνικού κλύζω και του λατινικού cluo = «καθαρίζω») και η Δακο-Θρακική (λ.χ. *swobhod-jos > Σαβάδιος).
2) Το ΙΕ *s φαίνεται να εξελίχθηκε σε h (*s>h) σε μεσοφωνηεντική και αρκτική θέση, όπως στην Ελληνική, στην Φρυγική και στον Ιρανικό κλάδο. Αποδείξεις αυτού είναι τα *-osjo > -aihi, *k’lou-s-ih1-t > klauhi ~ klaohi ~ kohi , ενώ σε αρκτική θέση έχουμε το *supo (λατινικό sub, ελληνικό ὑπὸ) > hipa- (hipakaθi, hipades). Η τροπή αυτή δεν εμφανίζεται στην Βαλκανική Ιλλυρική (λ.χ. *seles- > Selepitani), αλλά υπάρχουν και Μεσσαπικά τοπωνύμια που δεν την δείχνουν (λ.χ. *sal- «αλάτι» > Salapia ~ «Αλμυρό νερό»). Επομένως, μάλλον πρόκειται για μεταγενέστερη και όχι για πρωτο-μεσσαπική φωνολογική τροπή (λ.χ. *mon-tja > *Μόνσα > δωρικό Μῶσα > λακωνικό Μῶhα = αττικό Μοῦσα). Επιπλέον, η εξέλιξη *supo > hipa προϋποθέτει τον ιωτακισμό *u>y>i.
Πάνω σtην τροπή *s>h κάνω μια παρατήρηση σε κάτι που δεν σχολίασε ο Fortson. Στην επιγραφή υπάρχει το ανθρωπωνύμιο Kraθeheihi στην γενική. Αν η λέξη περιέχει το θέμα *kr.t-es- του ελληνικού ουδετέρου κράτος (τοῦ κράτεσ-ος > κράτεhος > κράτεος ~ κράτους, κρατε(σ)-ρός > κρατερός κλπ.) τότε ενδεχομένως να έχουμε μία ένδειξη ότι το IE συλλαβικό ένηχο *r. στην Μεσσαπική ακολούθησε την πορεία *r. > -ra- όπως και στον Ελληνο-Φρυγικό κλάδο. Το γράφω αυτό διότι ένα από τα μεγάλα κενά που έχουμε στην Ιλλυρική είναι ότι αγνοούμε πλήρως την εξέλιξη των ΙΕ συλλαβικών ενήχων στην γλώσσα. Τουλάχιστον στην Δακο-Θρακική γνωρίζουμε ότι τα υγρά τράπηκαν σε *r.>ri όπως στην Αλβανική και στον Βαλτο-Σλαβικό κλάδο και τα ρινικά σε *n.>a(n) όπως στην Αλβανική και στον Ελληνο-Άριο κλάδο.
3) Το γράμμα θ μάλλον αποδίδει το ουρανωμένο tʲ πριν από άτονο /i/ (λ.χ. ο ήχος που παράγουμε όταν λέμε ματιά που ακούγεται σαν να λέμε ματχιά). Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει και στις παλαιοβαλκανικές γλώσσες λ.χ. το Ιλλυρικό όνομα που οι Λατίνοι άκουγαν Gèntius οι Έλληνες το απέδιδαν ως Γένθιος. H καταγωγή του μάλλον είναι η ίδια με το λατινικό *g’en-t– > gens/gentem και το σλαβικό *g’entis > zętĭ. Το Δακο-Θρακικό δεύτερο συνθετικό ονομάτων -δένθης/-ζένθης (-dzentʲ-) μάλλον έχει την ίδια καταγωγή. Έχει ενδιαφέρον στο τελευταίο η διτυπία *g’>dz>d/z που θυμίζει την αλβανο-βλαχο-ρουμανική εξέλιξη *g'(h) > dz > d(h)/z στα *māg’h– >*mādz– > αλβ. modhull ~ ρουμαν. mazăre ~ βλαχικό madzăre και στο *weg’h-ulos > wedzula > vjedhull ~ viezure.
Παραθέτω για όποιον ενδιαφέρεται τα Ιλλυρικά ονόματα σε Γενθ- και τα Δακο-Θρακικά σε -δενθ-/-ζενθ- (λ.χ. Βεσσοδένθης ~ «Βεσσογένης»).
Έχει ενδιαφέρον ότι η Δακο-Θρακική εξέλιξη *g’ > dz > d/z θυμίζει την παρόμοια εξέλιξη στην Αλβανική (λ.χ. *g’heimen- > *dzimena > dimër ~ dimën). Ειδικότερα, το Δακο-Θρακικό *g’enh1-tis > –δενθ- θυμίζει το αλβανο-ρουμανικό *g’onh1-ros > *dzanra > *dzandra > dhëndër ~ dandër «γαμπρός» που απαντά στις ρουμανικές διαλέκτους της Τρανσυλβανίας ως dandăr = «ξένος» (< σώγαμπρος).
4) Το Μεσσαπικό μόριο inθi μάλλον σημαίνει «και» και προέρχεται από το ΙΕ *en-kwe (λ.χ. λατινικό *ad-kwe > atque και ελληνικό *kwe > τε). Αυτό δείχνει ότι το χειλοϋπερωικό *kw πριν από e,i τράπηκε σε οδοντικό σύμφωνο, όπως και στην ελληνική (λ.χ. *gwhen-jō > θείνω, *kwi-meh2 > τῑμή και το παραπάνω *kwe> τε). Η άλλη πληροφορία που μας παρέχει είναι μια τάση για «κλείσιμο» *e>i (*en-kwe > inθi), άρα θα είναι λογικό να αναμένουμε και κλείσιμο *o>u (λ.χ. λατινικά *penkwe > quinque και wl.kw-os >*lopos > lupus και αντίστοιχα ελληνο-φρυγικά παραδείγματα). Στις άλλες θέσεις τα χειλοϋπερωικά τράπηκαν σε απλά υπερωικά λ.χ. *mē kwos > mā kos = «μηδείς» (μηδὲ+εἷς). Το τελευταίο παράδειγμα μας δείχνει επισης ότι η Μεσσαπική διέθετε το αρνητικό μόριο *mē που απαντά στον Ελληνο-Άριο κλάδο (λ.χ. ελληνικό μή, Φρυγικό και Ινδο-Ιρανικό mā και Αρμενικό mi) και στην Αλβανική (λ.χ. *mē-kwe > ελληνικό μήτε και Αλβανικό *mē-tše > *mā-tše > mos). Επίσης μας δείχνει ότι στην Μεσσαπική το ΙΕ μακρό *ē>ā όπως στην Φρυγική (λ.χ. *mātēr > mātār με δοτική māterei και αιτιατική māteran), στην αλβανική (*ē>ā>ο λ.χ. *pleh1- ~ *plē– > ελληνικό πλήρης, λατινικά plēnus και complētus, αλλά αλβανικό plotë), στην Δακο-Μυσική (όμοια με την αλβανική, *-dhēweh2 > -dāvā > -dova) και, ενίοτε, σε ορισμένες βόρειες ελληνικές αρχαίες διαλέκτους (λ.χ. ηλειακό *wr.h1-treh2 > wrētrā > ϝράτρᾱ = ῥήτρᾱ). Μάλλον, η τροπή *ē>ā συνέβη και σε ορισμένες ποικιλίες της Θρακικής (λ.χ. Ῥηβούκενθος > Ῥᾱβόκενθος, Τήρης > Τάρης).
5) Η Μεσσαπική δείχνει μια δοτική-αφαιρετική πληθυντικού σε *-bhos > -bas (λ.χ. logetibas) που αντιστοιχεί στο Λατινικό -bus και μία οργανική πληθυντικού σε *-bhis > -bis (λ.χ. ogrebis = «με τις ευχές») που απαντά σε πολλές ΙΕ γλώσσες, όπως λ.χ. στο κελτικό -b και στο ελληνικό -φι στο ζεύγος ἡνιῆφι ~ esib «με τα ηνία».
Επίσης, υπάρχει μια οργανική των «δευτερόκλιτων» σε *-os σε *-ais (λ.χ. *nom-os > nom-as με οργ. πληθ. nom-ais) που θυμίζει την ιστορική ελληνική δοτική σε -οις (λ.χ. νόμος > τοῖς νόμοις) και κατάγεται από το επίθημα *-oisu της τοπικής (locative) ΠIE πτώσης που έχει δώσει και την παλαιοσλαβωνική τοπική σε –ěχŭ και την αλβανική αφαιρετική (ablative) πληθυντικού σε -esh. η σλαβική εξέλιξη ήταν *-oisu > -oišu > -oiχu (λόγω RUKI) και τροπή της διφθόγγου *oi σε yat ě (λ.χ. *kwoi-neh2 > ποινή ~ cěna) και τροπή του τελικού u σε yer ŭ. Η αλβανική εξέλιξη ήταν *-oisu > -aišu > -esh με εξέλιξη της διφθόγγου *oi > ai > e όπως στο *woinos > verë και φυσιολογική RUKI τροπή *s>sh όπως στο *dhousos > dauša > dash.
Προσθέτω μερικούς πίνακες από τον Fortson, τον Orel μαζί με την κλίση του παλαιοσλαβωνικού gradŭ = «κάστρο».
Λεξιλόγιο:
Δύο διάσημες Μεσσαπικές λέξεις είναι το θεωνύμιο Δις/Ζις Μενζάνας = «Ζεὺς Ἵππιος» και το τοπωνύμιο Βρεντέσιον/Brindisi . Το θεωνύμιο Μενζάνας (< *mendj-onos) περιέχει τον ΙΕ όρο *mendjos = «άλογο» που απαντά και στην Αλβανική (mëz) και στο υποστρωματικό λεξιλόγιο της Ανατολικής Βαλκανικής Ρωμανικής (Ρουμανικό mânz , Βλαχικό mãndzu). Λιγότερο σίγουρος είναι ο θρακικός όρος ΜΕΖΗΝΑΙ που απαντά σε μία θρακική επιγραφή, επειδή δεν ξέρουμε καν τι σημαίνει.
Για το Βρεντέσιον/Brindisi ο Στράβων γράφει πως ονομάστηκε από την Μεσσαπική λέξη βρέντιον = «κεφαλή ελαφιού», επειδή ο κόλπος του λιμανιού του είχε την μορφή «κεφαλής ἐλάφου». Όντως, οι γλωσσολόγοι έχουν ανασυνθέσει τον όρο *bhrentos = «ελάφι».
[Στράβων, 6.3.6] τὰ μὲν οὖν ἐν τῷ παράπλῳ πολίχνια εἴρηται. ἐν δὲ τῇ μεσογαίᾳ Ῥοδίαι τέ εἰσι καὶ Λουπίαι καὶ μικρὸν ὑπὲρ τῆς θαλάττης Ἀλητία: ἐπὶ δὲ τῷ ἰσθμῷ μέσῳ Οὐρία, ἐν ᾗ βασίλειον ἔτι δείκνυται τῶν δυναστῶν τινος. εἰρηκότος δ᾽ Ἡροδότου Ὑρίαν εἶναι ἐν τῇ Ἰαπυγίᾳ κτίσμα Κρητῶν τῶν πλανηθέντων ἐκ τοῦ Μίνω στόλου τοῦ εἰς Σικελίαν, ἤτοι ταύτην δεῖ δέχεσθαι ἢ τὸ Ὀυερητόν. Βρεντέσιον δ᾽ ἐποικῆσαι μὲν λέγονται Κρῆτες οἱ μετὰ Θησέως ἐπελθόντες ἐκ Κνωσσοῦ, εἴθ᾽ οἱ ἐκ τῆς Σικελίας ἀπηρκότες μετὰ τοῦ Ἰάπυγος （λέγεται γὰρ ἀμφοτέρως）: οὐ συμμεῖναι δέ φασιν αὐτούς, ἀλλ᾽ ἀπελθεῖν εἰς τὴν Βοττιαίαν. ὕστερον δὲ ἡ πόλις βασιλευομένη πολλὴν ἀπέβαλε τῆς χώρας ὑπὸ τῶν μετὰ Φαλάνθου Λακεδαιμονίων, ὅμως δ᾽ ἐκπεσόντα αὐτὸν ἐκ τοῦ Τάραντος ἐδέξαντο οἱ Βρεντεσῖνοι, καὶ τελευτήσαντα ἠξίωσαν λαμπρᾶς ταφῆς. χώραν δ᾽ ἔχουσι βελτίω τῆς Ταραντίνων: λεπτόγεως γὰρ ἐκείνη, χρηστόκαρπος δέ, μέλι δὲ καὶ ἔρια τῶν σφόδρα ἐπαινουμένων ἐστί. καὶ εὐλίμενον δὲ μᾶλλον τὸ Βρεντέσιον: ἑνὶ γὰρ στόματι πολλοὶ κλείονται λιμένες ἄκλυστοι, κόλπων ἀπολαμβανομένων ἐντός, ὥστ᾽ ἐοικέναι κέρασιν ἐλάφου τὸ σχῆμα, ἀφ᾽ οὗ καὶ τοὔνομα: σὺν γὰρ τῇ πόλει κεφαλῇ μάλιστα ἐλάφου προσέοικεν ὁ τόπος, τῇ δὲ Μεσσαπίᾳ γλώττῃ βρέντιον ἡ κεφαλὴ τοῦ ἐλάφου καλεῖται. ὁ δὲ Ταραντῖνος οὐ παντελῶς ἐστιν ἄκλυστος διὰ τὸ ἀναπεπτάσθαι, καί τινα καὶ προσβραχῆ ἔχει τὰ περὶ τὸν μυχόν.
Ο ΙΕ όρος *bhrentos φαίνεται να κρύβεται πίσω από το Αλβανικό *brinda > brina > bri = «κέρατο» (brinar = «κερατάς») και το θρακικό τοπωνύμιο Brendica > Brizica.
smerdaleos 
“Η πιο αποδεκτή ακαδημαϊκή υπόθεση είναι πως οι πρόγονοι των Μεσσαπίων ήρθαν από τα Βαλκάνια, διασχίζοντας την Αδριατική από την περιοχή της Αλβανίας κατά τον 11ο π.Χ. αιώνα, 700 περίπου χρόνια μετά την άφιξη των «Ιταλών» ΙΕ στην Ιταλία.”
Καλησπέρα Σμερδ.
Δηλαδή τελικά οι Ιταλοί Ινδοευρωπαίοι εισήλθαν στην Ιταλία γύρω στο 1800 π.Χ?
Νόμιζα γύρω στο 1200 π.Χ.
Καλώς τον Ρ=Ε=Γ!
Δεν μπορώ να θυμηθώ σε ποιο βιβλίο είχα διαβάσει για κάποια αρχαιολογικά δεδομένα που χρονολογούσαν γύρω στο 1700 π.Χ. τα πρώτα από μια σειρά διαδοχικών κυμάτων.
Η αλήθεια είναι πως στον ΙΕσμό της Ιταλίας υπάρχει πολυ περισσότερη αβεβαιότητα από τον ΙΕσμό της Ελλάδος. Τουλάχιστον στην Ελλάδα η ημερομηνία που ακούς πιο συχνά είναι το 2200 π.Χ.
Το πρόβλημα είναι πως οι κοιτίδες δύο διαφορετικών γλωσσικών ομάδων (πρωτο-ιταλοί και πρώιμοι Ετρούσκοι) ζούσαν μαζί στην κεντρική Ιταλία, επομένως δεν μπορείς να αποδώσεις με σιγουριά σε κάποιον από τους δύο τους διάφορους αρχαιολογικούς πολιτισμούς.
Υπάρχει ένας «Απεννινικός πολιτισμός» (1500-1300), ένας πολιτισμός Τέρραμάρε (1700-1150) και ένας πολιτισμός Βιλλανόβα (1100-700).
Ο μόνος λόγος για τον οποίο προτιμώ τον Τέρραμάρε είναι γιατί μια είσοδος στην Ιταλία γύρω στο 1700 σου δίνει τον απαραίτητο χρόνο για να σπάσει η πρωτο-ιταλική γλώσσα σε δύο υποομάδες γλωσσών (Λατινο-Φαλισκανή και Υμβρο-Οσκανική) και υπάρχει και ο απαραίτητος χρόνος για την διάσπαση των υποομάδων σε επιμέρους Ιταλικές γλώσσες.
Σου δίνω μια εικόνα με τους αρχαιολογικούς πολιτισμούς της Ιταλίας.
http://postimg.org/image/ef9sx451r/
Ο παλαιότερος που έχει συσχετιστεί με την άφιξη ΙΕων είναι ο πολιτισμός Remedello στην βορειότερη Ιταλία (3200-2500 π.Χ.). Κατά την γνώμη μου ο Remedello είναι πολύ νωρίς, για να έχουμε πρωτο-ιταλική γλώσσα που έχει διαχωριστεί από την πρωτο-κελτική.
Λίγο πιο κάτω, κοντά στην Bologna, γύρω στο 1700 π.Χ. ξεκινάει ο Terramare που, πρώτος ο Luigi Pigorini είχε ταυτίσει με τους πρωτο-ιταλούς. Αν θα έπρεπε να ποντάρω λεφτά θα τα έβαζα στην Τέρραμάρε.
Φυσικά, δεν σημαίνει σώνει και καλά ότι η άφιξη των πρωτο-ιταλών πρέπει να είναι αρχαιολογικά φανερή και το ίδιο ισχύει για όλες τις μεταναστεύσεις γλωσσικών ομάδων.
Θερμότατες ευχαριστίες !!!!
A truly good summary on Messapian! The most prevailing view is that which put Illyrian and Messapian on the same boat. Of course this view is not void of problems either but however these inconsistencies can be unriddled as soon as we start scrutinizing for the cradle of proto-Messapians in western Balkans. The question of Messapian arrival on southern Italy still remain a riddle because it seem reasonable to surmise that different streams of Messapi came to settle permanently in the most southern areas of Italy. I’ve come to believe that a Messapian stream crept far too south in Greece which accounts for numerous Messapian vestiges all over Greece. Their seemingly Hellenized name recurs too often in a vast area jutting from Macedonia all the way to Crete. Thus there was a community called the Messapii in Locris, a mount Messapion in Boeotia, a town called Messapae in Laconia. It would not be amiss to conceive that Messapians were some Illyrian-speaking tribe disguised under an apparently Greacized name. Both Schwyzer and Beekes opined that etymon *medhi (?) or *meth2 has produced in turn several reflexes in Greek μέτα/μετά as well as in Illyrian plae names, e.g. Μετ-άπιοι “between the water”. One should not fail to remark that Albanian ‘mjet’ which presumably stem from *met-. A recognizable Illyr-alb. feature on Messapian is *au/ > /a/ as for instance Bausta > Basta. Cocynthus, Αρίνθη Αριάμθη probably contain the common Illyrian suffix -ntia (also -utium). A peculiar feature of Messapian is that -t- before -i- yields to θ and the -is- is usually dropped and the ινθι occurs often in Messapian. *-en(t)/-em(t) has yielded usually in Albanian -an(d)/-am. For reduction -nt- > -nd- > -n- see Alb anë ‘end,
side’ < *H2ent-eH2.
Hi Duke, I’ll just make some fast remarks on the things that you wrote.
1) I too think that the Messapians were probably an Illyrian people.
2) However, there is no indication -as far as I know- that they used the name “Messapi” for themselves. In other words, we do ton know if the term Μεσσάπιοι is actually messapian. The etymology that you propose for Messapia as “Land between the waters” containes the root *medhjos = “middle” which only in Greek has given medhjos > methjos > metsos > mes(s)os (μέσ(σ)ος). The root *medhjos (middle, medius etc) has nothing to do with the root of the greek μετά.
Julius Pokorny derives their ethnonym Messapii from Messapia, interpreted as “(the place) Amid waters”, Mess- from Proto-Indo-European *medhyo-, “middle”, and -apia from Proto-Indo-European *ap-, “water” (cf. another toponym, Salapia, “salt water”).
Greek μετά = “bezond, after” has nothing to do with *medhjos in Pokorny’s suggestion, but as you wrote comes from *meth2. So if you want to use the root *meth2- rather than Pokorny’s *medhjos, then the meaning should be changed to “beyond the waters” rather than “between waters”. However, you must provide a good reason why meth2-ap- became messap-. That is, how exactly was the double -ss- produced;
3) There’s no Illyrian tendency -as far as I know- to monophongize au>a. This feature in Messapian -if it exists- is probably a local latin influence (like Augusta > Agosta). Even the klauhi > klohi evolution can be explained through the latin au>o shift (c.f. aurum > Ital. oro). Dalmatian, that is the latin spoken by the Illyrians has preserved the diphtong au (aurum > jaur).
On the other hand, the monophongization of Albanian is actually attested in Dacian and Thracian (*dhau-kos > Dacian, Seuthilas > Sethilas etc).
4) Nothing of the last things you say actually are correct. It is not a feature of Illyrian or Thracian to turn the tj>th, it is actually how Greeks heared the cluster tj of these languages. For example Greeks heared the Illyrian name Gentjos as Genthios, but the Latins heared it as Gentius. Greeks heared the Thracian name as Σεύθης (*g’heu-ter-), however we don’t know how the Thracians actually pronounced that name. I cannot even follow your argument in the last two examples (Cocynthus and Αρίνθη). Are you saying that they actually derive from IE *-nt-ios and *-nt-jeh2;
If you are saying this (which of course is possible), I cannot understand what does the albanian -nt-> -nd-> -n- have to do with these examples. If you read Fortson’s analysis,then Messapian inθi “and” comes from *en-kwe (IE *kwe “and”) and has nothing to do with what you are trying to say. If you want to link inθi with something in Albanian that would be the s of mos (<mētse < *mē-kwe).
Why weren’t my comments approved?
Duke, sorry for the delayed approval of your comments, but for an entire month I hadn’t visited my blog. Today (Jan 19) is the first time since 19 Dec that I had some time for my blog.
Καλησπέρα Σμερδαλέε!
Πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση.
Πάντα μου έκανε εντύπωση ο αιτιολογικός μύθος των αρχαίων πηγών για τους Ιάπυγες. Κυρίως το γεγονός πως εκτός από Μεσσάπιους υποτελείς της Μινωϊκής Κρήτης, τους συνέδεαν και με τους Βοττιαίους, πριν την υποτιθέμενη αποτυχημένη εκστρατεία στη Σικελία/Σικανία: (ἐν τῆι Ἰαπυγίαι κτίσμα Κρητῶν τῶν πλανηθέντων ἐκ τοῦ Μίνω στόλου τοῦ εἰς Σικελίαν, ἤτοι ταύτην δεῖ δέχεσθαι ἢ τὸ Ὀυερητόν. Βρεντέσιον δ᾽ ἐποικῆσαι μὲν λέγονται Κρῆτες οἱ μετὰ Θησέως ἐπελθόντες ἐκ Κνωσσοῦ, εἴθ᾽ οἱ ἐκ τῆς Σικελίας ἀπηρκότες μετὰ τοῦ Ἰάπυγος ̔ λέγεται γὰρ ἀμφοτέρωσ̓· οὐ συμμεῖναι δέ φασιν αὐτούς, ἀλλ᾽ ἀπελθεῖν εἰς τὴν Βοττιαίαν. […] μεταβαλόντας ἀντὶ μὲν Κρητῶν γενέσθαι Ἰήπυγας Μεσσαπίους, ἀντὶ δὲ εἶναι νησιώτας ἠπειρώτας […] Ἀριστοτέλης δὲ καὶ αὐτὸς ἐν τῇ Βοττιαίων πολιτείᾳ (χαμένο) δῆλός ἐστιν οὐ νομίζων ἀναιρεῖσθαι τοὺς παῖδας ὑπὸ τοῦ Μίνω,
ἀλλὰ θητεύοντας ἐν τῇ Κρήτῃ καταγηράσκειν· καί ποτε Κρῆτας εὐχὴν παλαιὰν ἀποδιδόντας ἀνθρώπων ἀπαρχὴν εἰς Δελφοὺς ἀποστέλλειν, τοῖς δὲ πεμπομένοις ἀναμιχθέντας ἐκγόνους ἐκείνων συνεξελθεῖν· ὡς δὲ οὐκ ἦσαν ἱκανοὶ τρέφειν ἑαυτοὺς αὐτόθι, πρῶτον μὲν εἰς Ἰταλίαν διαπερᾶσαι κἀκεῖ κατοικεῖν περὶ τὴν Ἰαπυγίαν, ἐκεῖθεν δὲ αὖθις εἰς Θρᾴκην κομισθῆναι καὶ κληθῆναι Βοττιαίους· διὸ τὰς κόρας τῶν Βοττιαίων θυσίαν τινὰ τελούσας ἐπᾴδειν· “ἴωμεν εἰς Ἀθήνας”). Ιστορικά, ο Ventris στο “Introducing the Minoan language” ενώ θεωρεί πως η Ετεοκρητική ίσως να μη συνδέεται
διόλου με την Μινωική (μια υπόθεση που έτσι και αλλιώς πρέπει να θεωρείται εύλογη ακόμη και σήμερα), παρ’όλα αυτά γράφει πως υπάρχουν ΙΕ στοιχεία (κάτι εντελώς λανθασμένο σήμερα για αμφότερες τις γλώσσες)
και πως η φωνολογία δείχνει ομοιότητες με γλώσσες της Αδριατικής (αργότερα όμως, όπως γράφειο Chadwick, μέχρι και το 1952 δούλευε πολύ μεθοδικά για να αναδείξει πιο ασφαλείς συνδέσεις με την Ετρουσκική).
Παλαιότερα λοιπόν πίστευα πως ήταν απλά επηρρεασμένος από τους αρχαίους συγγραφείς (Ηρόδοτος, Στράβων, Πλούταρχος) και έχει κατά νου μια πρώϊμη θεωρία τύπου G. Owens/Renfrew, δεδομένου ότι δεν ξέραμε καν τότε για την ΙΕ φύση των Ανατολιακών γλωσσών. Τελευταία όμως παρατήρησα πως υπάρχουν Μεσσαπικές επιγραφές όπως αυτή στο Valesio που γράφει “TABARA DAMATRIA” και μοιάζουν πολύ ύποπτες (*dabara = power, dapuri-nthos) και εκτός αυτού διαβάζω στο Cambridge Ancient History πως έχουν βρεθεί κατά καιρούς λάβρεις στην περιοχή της αρχαίας Βοττικής. Πρόκειται για μια ευφάνταστη συνέχεια των αρχαίων ή κρύβεται κάτι βαθύτερο εν τέλει; Υποψιάζομαι πως στην πραγματικότητα έχουμε πολλές λανθασμένες προκείμενες λόγω έλλειψης δεδομένων / unsettled ταξινομήσεων αλλά θα ήθελα και την γνώμη σου. Διαφορετικά, αν όντως η Αλβανική είναι ο μοναδικός εν ζωή απόγονος μιας Δακο-Θρακο-Μυσικής παλαιοβαλκανικής γλώσσας που συγγενεύει με την Ιλλυρικο-Μεσσαπική, τότε είναι πολύ πιθανόν ένας μελλοντικός καλικάντζαρος να ισχυριστεί αναδρομικά πως οι σλαβόφωνοι Βαρδαρίτες (Αξιός ~ Όαξος = εγγονός Μίνωα, σημερινά Ανώγεια) εκδίωξαν τους
αλφανόφωνους Μεσσαπίους από την κεντρική Μακεδονία στην Χαλκιδική 😀
Γεια σου pu2keqiri!
Ό,τι και να προσπαθήσω να σκαρφιστώ για την ερμηνεία της μυθικής σχέσης Μεσσαπίων/Ιαπύγων και Βοττιαίων θα είναι τελείως φλου.
Οι Φρύγες φαίνεται να είναι αυτοί που σταμάτησαν τους Ιλλυριούς στον Σκαμπίνο ποταμό, γιατί μόλις αυτοί αρχίζουν σιγά σιγά να φεύγουν προς την Θράκη και την Μικρά Ασία, ο ορίζοντας Glasinac αρχίζει να εξαπλώνεται σε Μακεδονία και Ήπειρο.
————————————
Για τι βαθμό εξάπλωσης του ορίζοντα Glasinac μιλάμε, σε Μακεδονία (ιδίως την Άνω) και Ήπειρο; Εννοείς αυτό που γράφεις σε αυτό εδώ το σχόλιο, https://smerdaleos.wordpress.com/2018/11/02/%cf%83%cf%85%ce%bc%ce%b2%ce%bf%cf%85%ce%bb%ce%ad%cf%82-%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%82-%ce%b9%ce%bb%ce%bb%cf%85%cf%81%ce%bf%ce%b4%ce%af%cf%86%ce%b5%cf%82-4/#comment-12217; Συμφωνώ με αυτή την ανάλυση. Αλλά μιλάμε για μαζικές μεταναστεύσεις ή όπως το βλέπω εγώ, αραιές νομαδικές εποχιακές εισβολές/μεταναστεύσεις που ίσως να παρενοχλούσαν Έλληνικούς και Βρυγικούς/Φρυγικούς πληθυσμούς με συστηματική λεηλασία; Το φαινόμενο της Ελληνικής αντεπέκτασης νομίζω ότι προϋποθέτει την συνύπαρξη Ελληνικών, Βρυγικών/Φρυγικών, και Ιλλυρικών πληθυσμών σε αυτές τις περιοχές, έως ότου άρχισε η εκδίωξη των τελευταίων από τους πρώτους εάν μιλάμε για μόνιμη εγκατάσταση, ή αντίστοιχο αποκλεισμό εισόδου εάν μιλάμε για εποχιακή νομαδική εγκατάσταση. Αυτή η υπόθεση νομίζω πως ενισχύεται εάν λάβουμε υπόψη και τα Βρυγικά/Φρυγικά κατάλοιπα που συνέχιζαν να διαβιούν στη περιοχή ακόμη και τη Κλασσική εποχή, πέρα από την σαφή Ελληνική παρουσία. Ενδεικτικά δές τον παρακάτω χάρτη που επεξεργάστηκα (παρμένο από το άρθρο “Πότε εισήλθαν οι πρωτο-Έλληνες στην Ελλάδα;”) και παραπέμπει στις υποθετικές γλωσσικές παρουσίες προ της Ιλλυρικής εισβολής. Η μαύρη διακεκομμένη γραμμή αντιπροσωπεύει τα σύνορα της Ελληνικής παρουσίας, ενώ η μώβ διακεκομμένη γραμμή αντιπροσωπεύει τα κατάλοιπα των Φρυγών/Βρυγών που καταγράφηκαν από αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Ξέχνα τη περιοχή που έχω επισημάνει μ’ένα ερωτηματικό μεταξύ της Επιδάμνου/Δυρραχίου και Ηπείρου μιάς σχετίζεται με την υποθετική επιπλέον έκταση των Δωριέων την Εποχή του Χαλκού, δεν είναι δεδομένη.
Επιπλέον, και οι Δωρικοί πληθυσμοί ποιμενικό νομαδικό βίο πρέπει να ασκούσαν, πιθανόν το ίδιο και οι προγενέστεροι πρωτο-Έλληνες που κατοικούσαν λίγο πολύ στην ίδια περιοχή. Ίσως αυτός να είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίον υπάρχουν λιγοστά σχετικά αρχαιολογικά ευρήματα (σημ. Μυκηναϊκά υπάρχουν μέχρι και σε βόρεια Ήπειρο), όπως κι ένας επιπλέον λόγος που μπορεί να ώθησε τους Δωρικούς πληθυσμούς να εκδιώξουν τους Ιλλυριούς ή ν’αποκλείσουν την εποχιακή είσοδό τους, ήτοι εκμετάλλευση βοσκότοπων (πέρα από τη λεηλασία). Διάβασε και αυτό εδώ το απόσπασμα από το “The Cambridge Ancient History” (Vol. II part I: History of the Middle East and the Aegean Region c.1380-1000 BCE – edited by I.E.S. Edwards, C.J. Gadd, N.G.L. Hammond, L. Sollberger).
Παρεμπιπτόντως, πιο στοχευμένο θα ήταν το παραπάνω απόσπασμα εάν αντί για Βλάχους και Κουτσόβλαχους, έγραφε τους Σαρακατσιάνους, για τους οποίους έχουν γραφθεί υποθέσεις περί Δωρικής καταγωγής, ήταν αποκλειστικά ελληνόφωνοι, και ήταν πραγματικοί νομάδες εν αντιθέσει με τους Κουτσόβλαχους.
Διόρθωσε ή συμπλήρωσέ με ελεύθερα.
Εννοείς αυτό που γράφεις σε αυτό εδώ το σχόλιο
—
Ναι, ό,τι γράφει ο Hammond. Δεν έχω άποψη επί του θέματος. Απλώς παρουσίασα την αναδόμηση του ιστορικού πλαισίου από τα αρχαιολογικά δεδομένα που προτείνει ο Hammond. Αν θυμάμαι καλά, περιγράφει την εξάπλωση του πολιτισμού Glasinac ως στρατοκρατικές κάστες (πολέμαρχος + ακουλουθία πολεμιστών) που επιβλήθηκαν ως άρχουσα ελίτ στους γηγενείς πληθυσμούς που καθυπέταξαν.
Κατάλαβα. Ευχαριστώ για την απάντηση.