Ο Κεκαυμένος ήταν ένας βυζαντινός επαρχιώτης αριστοκράτης που είχε διατελέσει στρατηγός του θέματος Ελλάδος και που κατοικούσε στη Λάρισα και, γύρω στο 1075, έγραψε το Στρατηγικόν, ένα βιβλίο με πρακτικές στρατηγικές και κοινωνικές συμβουλές για τα παιδιά του. Ο παππούς του Κατακαλών Κεκαυμένος είχε επίσης υπάρξει Στρατηγός του Θέματος Ελλάδος, όταν η πρωτεύουσα του θέματος ήταν στην Λάρισα (αργότερα μεταφέρθηκε στη Θήβα). Κάπου αναφέρει ότι όσο ήταν στρατηγός στην Λάρισα ο παππούς του Κατακαλών, ο Βούλγαρος «τύραννος» Σαμουήλ δεν μπορούσε να κατακτήσει την πόλη, η οποία όμως έπεσε μόλις η στρατηγία πέρασε σε κάποιον άλλο. Αλλού, αναφέρει τον παππού εκ μητρός του Δημήτριο Πολεμάρχιο (interpretatio graeca του σλαβικού τίτλου Βοεβόδας ; ), ο οποίος πολέμησε με τον Σαμουήλ εναντίον των οχυρωμένων Ρωμαίων στα Σέρβια της Βουλγαρίας (τα σημερινά Σέρβια Κοζάνης) αν και αργότερα έλαβε τα αξιώματα του Πατρικίου και του Μυστικού από τον Βασίλειο Β΄, όταν επήλθε η ειρήνη (κατάκτηση της Βουλγαρίας). Ο Κεκαυμένος δηλώνει ότι δεν είχε λάβει «ελληνική παιδεία σε κάποια σχολή» και, για το λόγο αυτό, ο λόγος του είναι λιτός. Όπως θα φανεί, πρέπει να γνώριζε την Βουλγαρική γλώσσα (τὴν τῶν Βουλγάρων διάλεκτον), γιατί αποδίδει στα βουλγαρικά ορισμένους ελληνικούς όρους (λ.χ. στρατηγός = τζελνικός = čelnik, σλαβική λέξη από την οποία προέρχεται η λέξη τσέλιγκας = αρχιποιμένας, βογάτος = πλούσιος = θεοειδής, bogat, bog, γλινοειδής τόπος = ελώδης, λασπώδης ~ glina). Χρησιμοποιεί δύο ενδιαφέρουσες ξένες λέξεις: το βλαχο-αλβανικό κατούνα = στρατοπέδευση και το παράγωγο ρήμα κατουνεύω = στρατοπεδεύω και το μυστήριο τουρκικό κουλάς = πύργος (τουρκικό kule , απώτερης αραβικής καταγωγής). Λέω μυστήριο διότι δεν πρόλαβαν να φανούν οι Σελτζούκοι Τούρκοι στην Μικρά Ασία (η μάχη του Μαντζικέρτ έγινε το 1071) και βλέπουμε έναν Ελλαδίτη να χρησιμοποιεί τον τουρκικό όρο (αν ο δανεισμός ήταν κατευθείαν από την αραβική τότε θα ήταν **καλάς). Όπως είναι ευλόγητο, για έναν κάτοικο Λαρίσης, οι Βλάχοι και οι Βούλγαροι ήταν πρακτικά καθημερινό θέαμα και ο Κεκαυμένος περιγράφει πολλές μάχες Ρωμαίων και Βουλγάρων, όπως περιγράφει την επανάσταση των Βλάχων το 1066, ως αντίδραση στην υπερφορολογία της Κωνσταντινουπόλεως και τον ρόλο του πεθερού του Δελφινά Νικουλίτσα.
Παραθέτω το «Στρατηγικόν» του Κεκαυμένου σε pdf για τους ενδιαφερόμενους:
162045014-Cecaumeni-Strategicon-Kekaumenos
Ας δούμε μαζί λοιπόν τι πληροφορίες κερδίζουμε διαβάζοντας το Στρατηγικόν. Πρώτα πρώτα όμως, τα λόγια του Michael Angold και του Αντώνη Καλδέλλη για τον Κεκαυμένο.
Ο Michael Angold γράφει πως αν και παραδέχεται ότι δεν είχε λάβει «ελληνική παιδεία», ο Κεκαυμένος ήταν πολύ πιο μορφωμένος από τον αντίστοιχο σύγχρονό του επαρχιακό στρατιωτικό αριστοκράτη στην Γαλλία που δεν ήξερε ούτε ανάγνωση και έβαζε τους παπάδες να του διαβάζουν τις επιστολές.
Ο δε Καλδέλλης, από την άλλη, μας πληροφορεί ότι ο Κεκαυμένος δεν είχε το παραμικρό κόμπλεξ στο να παραδεκτεί ότι είχε προγόνους που είχαν συμμαχήσει με εχθρούς του Βυζαντινού Βασιλέα εναντίον του τελευταίου. Ο παππούς του Δημήτριος Πολεμάρχιος είχε πολεμήσει με τον Τσάρο Σαμουήλ εναντίον του Βασιλείου Β΄, ενώ ο παππούς του Κατακαλών Κεκαυμένος πριν γίνει στρατηγός Ελλάδος, ήταν ανεξάρτητος τοπάρχης στα Αρμενικά εδάφη και «εχθρός της Ρωμανίας».
Α) Ταυτότητα:
Ο Κεκαυμένος είναι προϊόν του τόπου του και της εποχής του. Μεγαλώνοντας στο επαρχιακό θέμα Ελλάδος του 11ου αιώνα, είναι λογικό ότι δεν θα μπορούσε να έχει την «ελληνική παιδεία» του σχεδόν σύγχρονού του Μιχαήλ Ψελλού. Η ταυτότητά του είναι αυτή του τυπικού Χριστιανού Ρωμαίου που έφτασε να είναι στρατηγός θέματος. Ο λαός του είναι οι Ρωμαίοι και το κράτος του η Ρωμανία. Ενώ χρησιμοποιεί πολλές φορές τον όρο «Ἑλλάς» για το θέμα του, τον όρο «Ἑλλην» τον χρησιμοποιεί ἅπαξ, για να προσδιορίσει τον Ρωμαίο εκατόνταρχο Κορνήλιο που, αν και ειδωλολάτρης, φιλοξένησε τον Χριστό στο σπίτι του και έγινε ο πρώτος ειδωλολάτρης που βαπτίστηκε Χριστιανός. Έχει ενδιαφέρον ότι ο Κεκαυμένος χαρακτηρίζει τον ελληνόφωνο Ρωμαίο ιστορικό και Ύπατο Δίωνα Κάσσιο από την Νίκαια της Βιθυνίας ως τον «Ρωμαίο Δίωνα». Γενικώς δεν ενδιαφέρεται να ξεχωρίσει ποιος γνωστός αρχαίος ήταν εθνοτικά Έλληνας ή βάρβαρος. Ο Πύρρος χαρακτηρίζεται «Ἡπειρώτης» και ο Αννίβας («Ἁνιβάλ») «Καρχηδόνιος», με τους Ασιατικό Σκιπίωνα και Βελησάριο («Βουλησάριος) να ακολουθούν χωρίς προσδιορισμό, προφανώς επειδή όλοι ήξεραν ότι ήταν Ρωμαίοι.
Μιας και σας έχω δώσει το pdf παραθέτω τις σελίδες [σλδ] όπου μπορείτε να διαβάσετε τα αποσπάσματα που θα παραθέσω:
1) Έλλειψη ελληνικής παιδείας [75-6]:
Ἐγὼ γὰρ ἄμοιρος εἰμί λόγου. Οὐ γὰρ παιδείας ἑλληνικῆς ἐν σχολῇ γέγονα, ἵνα στροφὴν λόγων πορίσομαι καὶ εὐγλωττίαν διδαχθῶ. Καὶ οἶδα ὅτι ἐπιμέμψονται μού τίνες δρασσόμενοι τὴν ἀμάθιάν μου, ἀλλ΄ ἐγὼ οὐχ ὡς ποιητικόν τοῦτο συνέταξα πρὸς ἄλλους τινὰς, ἀλλὰ πρὸς σὲ καὶ τοὺς ἀδελφούς σου, τοὺς ἐμούς παῖδας …
2) Ρωμαίοι και Ρωμανία [17]:
Ἐξ αὐτῆς γὰρ τῆς αίτίας πολλὰ σκάλδαλα καὶ ταραχαὶ τοῖς Ῥωμαίοις συνέβησαν …καὶ Ἰσμαηλῖται Αἰγύπτου καὶ Παλαιστίνης ἐπὶ Ἡρακλείου … οἱ γὰρ Πατζινάκοι οὕτως εἰσῆλθον εἰς Ῥωμανίαν …
3) Ο «Ἕλλην» Κορνήλιος [39]:
Ὁ γὰρ Κορνήλιος Ἕλλην ὤν καὶ ἐν ἀγνοίᾳ πολλῇ οὐ μόνον δογμάτων ἀλλὰ καὶ ψιλῆς διδασκαλίας, κινούμενος δὲ ἀπὸ ὀρθῆς διανοίας καὶ ποιῶν τὸ ἀγαθόν ἐνώπιον Κυρίου …
4) Ο Δίων Κάσσιος ο Ρωμαίος [7]:
Καὶ ἐμνήσθην Δίωνος τοῦ Ῥωμαίου είρηκότος ὅτι καὶ οἱ πάνυ ἀξιόπιστοι τῶν ἀνθρώπων καὶ λόγοις ἐπιτηδίοις καὶ χρήμασιν καταδουλοῦνται.
5) Πύρρος ο Ηπειρώτης, Αννίβας ο Καρχηδόνιος, ο Μικρός Σκηπίων και ο Βελισάριος [15-6]:
Οἶος ἦν Πύρρος ὁ Ἠπειρώτης καὶ Ἀνίβαλ ὁ Καρχηδόνιος, οἱ καὶ μετὰ τὰς θαυμαστὰς ἐκείνας στρατηγίας κακὸν αὐτούς διεδέξατο τέλος, ἀλλ΄οὐκ ἀπὸ σφάλματος ἰδίου, ἀλλὰ τοῦ Θεοῦ, ὡς οἶμαι, τοῦτο εὐδοκίσαντος. Τὰς δὲ τοῦ μικροῦ Σκηπίωνος … καὶ τοῦ Βουλησαρίου …
Β) Γνώση της Βουλγαρικής γλώσσας, Βουλγαρία και Βούλγαροι, ιστορία παππούδων, κατούνα/κατουνεύω, κουλάς:
1) στρατηγός = τζελνίκος = čelnik [28]:
[…] ὁ Δελιάνος. Τοπάρχης δὲ ἦν οὖτος Βουλγάρων … ὁ δὲ στρατηγός τῇ τῶν Βουλγάρων διαλέκτῳ Τζελνίκος λέγεται …
2) Βογάτος = πλούσιος = «θεοειδής» [3]:
Ὁ γὰρ πλούσιος θεός ἐστίν τοῦ πτωχοῦ διὰ τὸ εὐεργετεῖν αὐτὸν. Ὄθεν καὶ οἱ Βούλγαροι τὸν πλούσιον βογάτον λέγουσιν, ὅπερ δηλοῖ θεοειδῆ.
Εδώ πρέπει να πω ότι έπεσε πολύ κοντά στην αλήθεια με την ετυμολογία που προτείνει. Τόσο το πρωτο-σλαβικό bogatŭ = «πλούσιος» όσο και το bogŭ = «θεός», ανάγονται στην ΠΙΕ ρίζα *bhagos «αυτός που μοιράζει μερίδες/αγαθά» (ἔφαγον = πήρα τη μερίδα μου), όπως ο Φρυγικός Ζεύς Βαγαῖος = «δοτῆρ ἑάων» = «δοτήρας αγαθών».
3) «γλινοειδείς τόποι» [11]:
τοὺς δὲ γλινοειδεῖς τόπους ἀπόφυγε διὰ τὰς ἀρρωστίας
4) κατούνα, κατουνεύω, κουλάς [22,64,75]
Ἐάν δὲ ἀπέλθῃς πολέμῆσαι ἔθνος ἤ κάστρον, πρῶτον κατουνεύσας καὶ ἀπλικεύσας κατάστησον τὸν λαόν σου εἰς τὴν κατοῦναν, ἕκαστον εἰς τὴν τάξιν αὐτοῦ.
καὶ εἰ μὲν οἰκεῖς εἰς κάστρον τῆς ἀνατολῆς εἴτε τῆς δύσεως, ἔχον κουλά, καὶ γένοιτο ἀποστασία, …
εἰ δὲ καὶ τὰς γυναῖκας καὶ τὰ τέκνα αὐτῶν εἰσάγωσιν εἰς τὸ κάστρον τῆς Ῥωμανίας, πρότρεψον εἰσαγαγεῖν αὐτὰς, πλὴν ἔνδον τοῦ κουλά ἔστωσαν.
5) Μάχες Ρωμαίων και Βουλγάρων [18,22,28-9,32,65]
6) Παππούδες: Κατακαλών Κεκαυμένος [65], Δημήτριος Πολεμάρχιος [28-9]:
Ἕως γὰρ ἦν ὁ μακαρίτης μου πάππος ὁ Κεκαυμένος ἐν Λαρίσῃ, τὴν ἀρχὴν ἔχων τῆς Ἑλλάδος, ἐδοκίμασε πολλάκις ὁ τύραννος Βούλγαρος Σαμουήλ τὸ μὲν ἀπὸ πολέμου τὸ δὲ καὶ μετὰ δολιότητος κατασχεῖν τὴν Λάρισαν καὶ οὐκ ἠδυνήθη, ἀλλὰ ἀπεκρούσθη καὶ ἐνεπαίχθη ὑπ΄αὐτοῦ.
Σέρβεια πόλις ἐστι ὀχυρά ἐν Βουλγαρίᾳ. Ἐφύλαττε δὲ αὐτὴν στρατηγός Ῥωμαῖος ὀνόματι Μαγηρῖνος καὶ ταξιάρχαι δύο μετὰ τῶν χιλιαδῶν αὐτῶν. Ὀ δὲ πρὸς μητρός πάππος μου Δημήτριος ὁ Πολεμάρχιος οὕτο καλούμενος ἦν ὑπερέχουσα κεφαλὴν εἰς τὸ μέρος ἐκεῖνο εἰς τὴν ἄκραν. Ὄν μετὰ τὸ εἰρηνεύσαι τὴν Βουλγαρίαν ἀνεβίβασεν ὁ μακαρίτης κύρις Βασίλειος ὁ Πορφυρογέννητος εἰς τὸ τῶν Πατρικίων ἀξίωμα, πεποιηκὼς αύτὸν καὶ Μυστικόν.
Γ) Οι Βλάχοι:
1) Τα περί απώτερης Δακο-Βεσσικής καταγωγής τους [74]. Αυτό το χωρίο του Κεκαυμένου το έχω αναλύσει σε δύο παλαιότερες αναρτήσεις.
2) Βλαχική συνήθεια («τύπος») εποχιακής/διαχειμαδικής μετακίνησης ποιμνίων μεταξύ του ποταμού «Πλήρη» (Μπλιούρας ~ Πάμισσος) στην Θεσσαλία και των «βουνών της Βουλγαρίας» (Πίνδος και βουνά Κουτμιτσεβίτσας) [68-70]:
[…] εἰπόντος δὲ καὶ πρὸς τοὺς Βλάχους: «ποῦ εισὶ τὰ κτήνη ὑμῶν καὶ αἱ γυναῖκες νῦν»; Αύτοὶ εἴπον: «εἰς τὰ ὄρη τῆς Βουλγαρίας». Οὕτως γὰρ ἔχουσιν τύπον, ἵνα τὰ κτήνη καὶ αἱ φαμιλίαι αὐτῶν εἰσιν ἀπὸ Ἀπριλλίου μηνός ἕως Σεπτεμβρίου μηνός ἐν ὑψηλοῖς ὅρεσι καὶ ψυχροτάτοις τόποις.
Ποταμός δὲ ἐστιν οὕτος ὁ Πλήρης έχων πεδιάδαν μεγάλην ἔνθεν κάκειθεν, ὁς δὴ καὶ διέρχεται μέσον τῶν Βλάχων διαιρῶν αυτοῦς ἔνθεν καὶ ἔνθεν.
Οι Βλάχοι σχεδίασαν έτσι την εξέγερσή τους ώστε άφησαν τα ποίμνια και τα γυναικόπαιδα στην Βουλγαρία και ήρθαν στην Θεσσαλία έχοντας ως συμμάχους τους Βουλγάρους και, έχει ενδιαφέρον ότι «Βλάχοι και Βούλγαροι» αντιπαραβάλλονται με «Λαρισαίους» και «Τρικαλίτες» στην διήγηση του Κεκαυμένου. Λ.χ. οι Λαρισαίοι αρχικά νικήσαν το σώμα Βλάχων και Βουλγάρων. Έχει ενδιαφέρον ότι οι Βλάχοι αρχηγοί της εξέγερσης έχουν σλαβικά ονόματα: Βεριβόης ο Βλάχος (Borivoje) και ο πρόκριτος των Βλάχων Σθλαβωτάς Καρμαλάκης (Slavota).
Βλάχοι και Βούλγαροι στασιαστές [69,70]
Βλάχοι vs. Τρικαλίται [67]
Βλάχοι & Βούλγαροι vs. Λαρισαίοι [69,71-72]
smerdaleos 
Ίσως το ” kule ” να το πήραν από τους Πετσενέγκους ή τους Ούζους. Εδώ
http://en.wikipedia.org/wiki/Oghuz_Turks#Traditional_tribal_organization
βλέπω ότι οι Pecheneg ανήκαν στις 24 φυλές των Ογούζων, όπώς και οι Σελτζούκοι ( Kınık ). Και γλωσσικά βλέπω να συνδέονται.
http://en.wikipedia.org/wiki/Turkic_languages#Members
Και εδώ βλέπω συνεργασία Πετσενέγκων και Ρουμάνων κατά Ούγγρων.
” The Pechenegs and the Vlachs fought the Magyars in 1068 at Chiraleş, in Transylvania, and lost the battle ”
http://en.wikipedia.org/wiki/Pechenegs#Late_history_and_decline
Πρέπει πιστεύω να διερευνούμε κάθε φορά αν το ” Βλάχοι ” αναφέρεται σε Ρουμάνους ή απλώς σε περιπλανώμενους κτηνοτρόφους. Πολλοί ” Βλάχοι ” ήταν ίσως μη βλαχικής καταγωγής.
Σ ευχαριστούμε πολύ για τον Κεκαυμένο. Ακόμη θυμάμαι εκείνο το ” σε μεγάλη δε και επίμονη συμφορά μηδείς σε πλανήσει, φίλος δεν υπάρχει “. Απαισιόδοξος τύπος.
1) Καλά μπορεί να κρύβονται οι Πατζινάκοι/Πετσενέγκοι πίσω από τον όρο. Βέβαια είναι πιο δύσκολο να βρεις ένα αραβικό δάνειο σε στεπικά τουρκικά φύλα, αλλά δεν είναι απίθανο.
2) Σίγουρα πρέπει πάντοτε να διερευνάμε τον όρο «Βλάχοι» (όπως και κάθε άλλο συλλογικό όρο), αλλά θα έλεγα ότι μπορούμε με κάποια σχετική ασφάλεια να συμπεράνουμε ότι ο Κεκαυμένος εννοεί τους βλαχόφωνους νομάδες, αφού παραθέτει την “origo gentis” (μύθος/εκδοχή καταγωγής πληθυσμού) από τους Δακο-Βέσσους.
http://en.wikipedia.org/wiki/Origo_Gentis_Langobardorum
Πάντως, η Κομνηνή, λίγο αργότερα, μας πληροφορεί ότι στον δημώδη λόγο η λέξη «Βλάχος» ήταν ήδη συνώνυμη με αυτήν του νομαδικού ποιμένα, όταν γράφει:
«Και οπόσοι τον νομάδα βίον είλοντο Βλάχους τούτους ή κοινή καλείν οίδε διάλεκτος».
Βέβαια, κάνει αυτή την αναφορά στο σημείο όπου ο Αλέξιος Κομνηνός ζητά τους Βούλγαρους και τους Βλάχους του Αίμου να στείλουν άνδρες προς στρατολόγηση στο στρατόπεδο της Κυψέλης (Αίνος) κοντά στο δέλτα του Έβρου.
Παραχρῆμα τοίνυν τὸν καίσαρα Νικηφόρον τὸν Μελισση νὸν ἀποστείλας μετεκαλεῖτο θᾶττον ἢ λόγος τὴν Αἶνον καταλαβεῖν. Ἔφθασε γὰρ διὰ γραμμάτων δηλώσας συλλέ ξασθαι ὁπόσους ἂν δυνηθείη οὐκ ἀπὸ τῶν ἤδη ἐστρατευμένων (ἐκείνους γὰρ φθάσας εἰς τὰς πόλεις ἁπανταχῇ τῆς ἑσπέρας διέσπειρεν ἐφ’ ᾧ φρουρεῖν τὰ κυριώτερα τῶν πολιχνίων), ἀλλὰ κατὰ μέρος νεολέκτους καταλέγων, ὁπό σοι τε ἐκ Βουλγάρων καὶ ὁπόσοι τὸν νομάδα βίον εἵλοντο (Βλάχους τούτους ἡ κοινὴ καλεῖν οἶδε διάλεκτος) καὶ τοὺς ἄλλοθεν ἐξ ἁπασῶν τῶν χωρῶν ἐρχομένους ἱππέας τε καὶ πεζούς.
Ο Νικήτας Χωνιάτης, πάλι, μας ξεκαθαρίζει ότι ένας αιχμάλωτος Ρωμαίος ιερέας μίλησε με τον Βλάχο Άσεν (αρχηγό της επανάστασης των Βλάχων του Αίμου), «επειδή γνώριζε την γλώσσα των Βλάχων» (ἴδρις = γνώστης).
Καὶ τῇδε μὲν ἀπέβη καὶ ταῦτα. τὶς δὲ τῶν δορυαλώτων ἱερέων, εἰς τὸν Αἷμον αἰχμάλωτος ἀπαγόμενος, δεῖται τοῦ Ἀσὰν λυθῆναι, δι’ ὁμοφωνίας ὡς ἴδρις τῆς τῶν Βλάχων διαλέκτου εἰς ἔλεον αὐτὸν ἐκκαλούμενος. ὁ δ’ ἀνανεύσας ἔφατο μηδέ ποτε προθέσθαι Ῥωμαίους λύειν, ἀλλ’ ἀπολλύειν·
Ζήτησε έλεος από τον Άσεν και ο δεύτερος απάντησε πως τους Ρωμαίους αιχμαλώτους δεν τους λύει (ελευθερώνει), αλλά τους «απολύει» (σκοτώνει).
Αφού η πραγματική συζήτηση των δύο ανδρών έγινε στα Βλάχικα, μπορούμε να υποθέσουμε ότι στο «Ρωμαίοι» του Χωνιάτη μάλλον αντιστοιχούσε το βλάχικο “Gretsi”.
ἴδρις = γνώστης
Διόρθωσα το σύνδεσμο με το λήμμα ἴδρις = γνώστης που παρατήρησα ότι δεν λειτουργούσε.
Παίζει να έμαθαν το kule από τους Αρμένιους της της Ασπρακανίας/Βαασπρακανίας ; Αυτοί μπορεί να είχαν έρθει σε επαφή με τους Σελτζούκους από το 1016.
Σκυλίτζης :
τότε καὶ Σεναχηρεὶμ ὁ τῆς ἄνω Μηδίας ἄρχων,
ἣν Ἀσπρακανίαν ὀνομάζουσι σήμερον τῷ βασιλεῖ παγγενεὶ προσ-
έδραμε, τὴν ὑπείκουσαν αὐτῷ παραδεδωκὼς ἅπασαν χώραν, πατρίκιος
τιμηθεὶς καὶ στρατηγὸς Καππαδοκίας, καὶ κτήσεις ἀντιλαβὼν τάσδε
τὰς πόλεις, τὴν Σεβάστειαν, τὴν Λάρισσαν, τὴν Ἄβαραν, καὶ ἄλλας
κτήσεις πολλάς. στενοχωρούμενος γὰρ οὗτος ὑπὸ τῶν προσοίκων
Ἀγαρηνῶν καὶ μὴ οἷος ὢν ἀντέχειν προσέδραμε τῷ βασιλεῖ, παραδοὺς τὴν ἑαυτοῦ χώραν.
Ο Καραγιαννόπουλος ( Ιστορία Μέσης Βυζαντινής Περιόδου , σελ. 464 , υποσημείωση 878 ) ταυτίζει αυτούς τους “Αγαρηνούς” με τους Σελτζούκους Τούρκους.
Ή από τους Πετσενέγκους και τους Κουμάνους, αν ειχαν παρόμοια λέξη (η Kουμανική γλώσσα μοιάζει με την Οθωμ./Σελτζ. Tουρκική), με τους οποίους ήταν σ΄επαφή όλο τον 11ο αιώνα.
Και μια άλλη ( μπουρδο)θεωρία που εμπνεύστηκα από την δική σου ανάρτηση
” Το σιγύλλιον αυτό, όπου μαζί με τους Βλάχους πρωτοεμφανίζονται και οι Βαρδαριώτες «Τούρκοι» (Ούγγροι) ”
Οι Ούγγροι είχαν για αρχηγούς τους μια τουρκική χαζαρική δυναστεία
” As a result, three Kabar tribes of the Khazars joined the Hungarians ”
http://en.wikipedia.org/wiki/Hungarians#c._830_to_c._895
τους Καβάρους.
http://en.wikipedia.org/wiki/Kabar
Ίσως λοιπόν η λέξη να προήλθε από αυτούς τους Βαρδαριώτες Τούρκους.
Βέβαια μου την χαλάει ότι οι Χαζάροι ανήκουν σε διαφορετικό τουρκικό κλάδο από τους Σελτζούκους. ( Είχαν όμως έρθει σε επαφή με τους Άραβες ) . Οι ειδικοί βάζουν τη γλώσσα τους με αυτή των Πρωτοβουλγάρων ( βρε λες να είναι από αυτούς, δηλαδή να πέρασε στους Σλάβους των 7 Γενεών ? ) και των σημερινών Τσουβάσιων. Γκρρρρρ !!!
http://en.wikipedia.org/wiki/Khazar_language
http://en.wikipedia.org/wiki/Turkic_languages#Members
βρε λες να είναι από αυτούς;
—
Όλα είναι πιθανά. Γι΄αυτό χαρακτήρισα τον όρο «κουλά» … «μυστήριο» στην ανάρτηση.
Το όνομα Άσεν είναι τουρκικής ετυμολογίας (Πετσενεγκο-Κουμανικό). Ανάγεται στον πρωτο-τουρκικό τύπο *esen- «υγιής, ακέραιος». Το ίδιο ισχύει με το παρατσούκλι του Belgun, το οποίο σημαίνει «σοφός/έξυπνος» στις τουρκικές γλώσσες.
Δες λ.χ. το σημερινό τουρκικό όνομα Bilge εκ του επιθέτου bilge = «σοφός, έξυπνος».
http://en.wiktionary.org/wiki/Bilge
https://translate.google.com/#en/tr/wise
Δες λ.χ. την άναλυση της ταυτότητας του Άσεν (Βλάχος με τουρκικό όνομα που ηγείται μιας Βλαχο-Βουλγαρο-Κουμανικής εξέγερσης η οποία δημιούργησε την Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία, της οποίας οι μετέπειτα δυναστείες μέχρι την Οθωμανική κατάκτηση ήταν Κουμανικής καταγωγής).
http://postimg.org/image/kokksdcut/
Γύρο από το θέμα των Βλάχο-τουρκοβαρδαριωτων θα σας βοηθήσει να ψάξετε τους Μογλενιτες Βλάχους.
Ειδικότερα οι Βλάχοι του σημερινού Σκρα, δλδ οι Μογλενιτες εκείνοι που κοιτούν,όχι την Αλμωπία, αλλά τον Αξιό και την Γευγελή, άρα βαρδαριωτες και επιπλέον με έντονα τα τουρανικα φαινοτυπικα χαρακτηριστικά αν και λατινοφωνοι.
Σε τι πράγμα θα με βοηθήσει αυτό Epik;
Μην παρεξηγηθώ. Το μπουρδο- πάει στις θεωρίες που βγάζω από τη κεφάλα μου.
Πάντως μου κάνει εντύπωση που μπορούσε να μεταχειρίζεται τόσο αρχαΐζουσα γλώσσα κάποιος που δεν είχε λάβει “ελληνική παιδεία”. Μήπως απλά εννοούσε ότι δεν είχε σπουδάσει ρητορική στα αρχαία ελληνικά, που ήταν μέρος της ανώτερης εκπαίδευσης;
Το ποιος κατείχε «ελληνική παιδεία» και ποιος όχι είχε πολύ υψηλό πήχη στους λόγιους της Κων/πόλεως. Ο Ψελλός λ.χ. ισχυριζόταν ότι ο Βουλγαροκτόνος δεν μιλούσε «λόγια», αλλά «λιτά». Βέβαια το βρίσκω πολύ δύσκολο «πορφυρογέννητος» άνθρωπος, δηλαδή γεννημένος στην πορφύρα και μεγαλωμένος στο παλάτι να μιλούσε όπως οι απλοί άνθρωποι.
Επομένως ο Κεκαυμένος, έχοντας φτάσει στο σημείο να είναι στρατηγός θέματος, εννοείται ότι μπορούσε να μιλήσει σε «αρχαϊκότερες» εκδοχές της γλώσσας σε σχέση με έναν χαμηλόβαθμο αξιωματικό. Προφανώς, ο Κεκαυμένος ένιωθε πως δεν έφτανε το βαθμό τελειότητος που είχαν αυτοί που ζούσαν «στα θέατρα της Κων/πόλεως» που ήταν άνθρωποι πρακτικά μονόγλωσσοι στην Αττική διάλεκτο.
Δες τι γράφει ο Ψελλός για τον διάδοχο και αδελφό του Βουλγαροκτόνου Κωνσταντίνο:
Γράμματα μὲν γὰρ οὐ πολλὰ μεμαθήκει, ἀλλὰ βραχύ τι καὶ ὅσον ἐς παῖδας ἀνήκει τῆς ἑλληνικῆς μετέσχε παιδείας· φύσεως δὲ περιδεξίου τετυχηκὼς καὶ χαριεστέρας, καὶ γλῶτταν εὐτυχήσας ἁβρὰν περὶ τοὺς λόγους καὶ καλλιρρή μονα, οὓς ἀπὸ ψυχῆς ἐγέννα λογισμοὺς λαμπρᾷ τῇ γλώττῃ ἐμαίευεν·
Με ποιο κριτήριο πιστεύει ότι ο Κωνσταντίνος «δεν έμαθε πολλά γράμματα» και είχε λάβει λίγα μόνο «μεζεδάκια» ελληνικής παιδείας;
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82_%CE%97%CE%84
Συνεχίζει ο Ψελλός για τον Μιχαήλ Δ΄:
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%B1%CE%AE%CE%BB_%CE%94%CE%84_%CE%BF_%CE%A0%CE%B1%CF%86%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CF%8E%CE%BD
Παιδείας μὲν γὰρ ἑλληνικῆς ἄμοιρος παντάπασιν ἦν, ἐρρύθμιστο δὲ τὸ ἦθος μᾶλλον ἢ οἱ κατ’ ἐκείνην φιλο σοφήσαντες, καὶ κερίττων ἦν καὶ σφριγῶντος σώματος καὶ ἀνθούσης νεότητος
Νομίζω ότι έχουν πολύ υψηλό τον πήχη …
Καλησπέρα Σμερδαλέε!
Σχετικά με τους Βλάχους και τον Πάμισο:
1) Από ένα σημείο και μετά (συγκεκριμένα από το χωριό Μαγούλα) η κοίτη του Πάμισου ήταν διαφορετική παλιότερα από τη σημερινή. Έτσι, ο Πάμισος ήταν πιο μεγάλο σε μήκος ποτάμι τον 11ο σε σχέση με σήμερα. Εδώ έχω φτιάξει χάρτη που δείχνει την παλιά και τη σημερινή κοίτη: https://imgur.com/lcoabXW
2) η παλιά κοίτη του Πάμισου μας βοηθά στο να προσδιορίσουμε γεωγραφικά την περιοχή που θεωρούνταν ως βλάχικο έδαφος τον 11ο αιώνα: “ποταμὸς δὲ ἐστιν οὗτος ὁ Πλήρης ἔχων πεδιάδα μεγάλην ἔνθεν κἀκεῖθεν, ὃς δὴ καὶ διέρχεται μέσον τῶν Βλάχων διαιρῶν αὐτοὺς ἔνθεν καὶ ἔνθεν”
3) ο Νικουλίτζας Δελφινάς κατασκήνωσε στον Πάμισο με σκοπό να συγκεντρώσει επαναστατικό σώμα και παρότι ήταν καλοκαίρι (Ιούνιος), βρήκε πολλούς Βλάχους στην περιοχή (“περιεσώρευσε τούς τε Βλάχους καὶ Βουλγάρους τοὺς ἐκεῖσε πλησιάζοντας, καὶ ἠθροίσθη πρὸς αὐτὸν λαὸς πολύς”), κάτι παράξενο για τα σημερινά δεδομένα, διότι οι Βλάχοι της εποχής μας είχαν συνήθεια να επιστρέφουν στα βουνά το καλοκαίρι. Αυτό πώς εξηγείται; Μήπως η πλειοψηφία του ανδρικού πληθυσμού των ημινομάδων Βλάχων παρέμενε στον κάμπο όλο τον χρόνο επειδή ασχολούνταν με τη γεωργία και έπρεπε να φροντίζει τα χωράφια (μαζί με μια μειοψηφία οικογενειών που θα είχαν εδραιοποιηθεί και γίνει πλήρως γεωργοί); Κάτι τέτοιο φαίνεται να προκύπτει από τον Κεκαυμένο, ο οποίος σαν να υπονοεί ότι μόνο τα γυναικόπαιδα και τα κοπάδια (μαζί τους προφανώς και μερικοί άνδρες) είχαν συνήθεια να περνούν το καλοκαίρι στα βουνά: “εἰπόντος δὲ καὶ πρὸς τοὺς Βλάχους· ποῦ εἰσὶ τὰ κτήνη ὑμῶν καὶ αἱ γυναῖκες νῦν; αὐτοὶ εἶπον· εἰς τὰ ὄρη Βουλγαρίας. οὕτως γὰρ ἔχουσι τύπον, ἵνα τὰ τῶν Βλάχων […] κτήνη καὶ αἱ φαμιλίαι αὐτῶν εἰσὶν ἀπὸ Ἀπριλλίου μηνὸς ἕως Σεπτεμβρίου μηνὸς ἐν ὑψηλοῖς ὄρεσι καὶ ψυχροτάτοις τόποις”
Αυτό θα εξηγούσε γιατί ένα μεγάλο μέρος της πεδινής Θεσσαλίας ήταν γνωστό ως Βλαχία και γιατί ο Κεκαυμένος περιγράφει την πεδιάδα του Πάμισου ως βλάχικο έδαφος. Ένα μεγάλο μέρος του κάμπου πρέπει να είχε όλο τον χρόνο βλάχικο πληθυσμό, ο οποίος συνιστούσε την πλειοψηφία.
4) η ίδια η παραδοσιακή ρωμέικη ονομασία του Πάμισου μου φαίνεται πως είναι βλάχικης προέλευσης. Ο Πάμισος πηγάζει από τα Άγραφα και περνά από το χωριό του πατέρα μου. Πριν μετονομαστεί ήταν γνωστός ως Πλιούρης και, λόγω του άρθρου της αιτιατικής, Μπλιούρης (η δεύτερη ονομασία πιο συχνή απόσα ξέρω). Πλιούρης πρέπει να λεγόταν και την εποχή του Κεκαυμένου, ο οποίος τον ελληνοποίησε σε Πλήρης, συνδέοντας τον παρετυμολογικώς με τη λέξη πλήρης. Κατά την άποψη μου, η ονομασία προέρχεται από τα βλάχικα pãljur (πãλιούρ) = παλιούρι, αγκαθωτός θάμνος γενικά (στα ρουμάνικα păliur), από τα λατινικά paliurus (ελληνικής αρχής). *Pãljur θεωρώ ότι ήταν η βλάχικη ονομασία του ποταμού. Τον 11ο αιώνα άμα υπήρχε ήδη βόρειος φωνηεντισμός είναι εύκολο να εξηγηθεί πως το *Pãljur πέρασε στην ελληνική ως Πλιούρης: *Pãljur – *Πιλιούρης ή *Πουλιούρης (απόδοση του βλάχικου “ã” ως “ι” ή “ου”) – Πλιούρης (πρβλ. πλί = πουλί). Αυτό που με προβληματίζει κάπως είναι ότι άμα δεν υπήρχε ήδη βόρειος φωνηεντισμός, θα μπορούσε το *Pãljur στα ελληνικά της εποχής να γίνει Πλιούρης, δηλαδή να αποβληθεί το “ã” = /ə/;
Πάντως, το ποτάμι αναφέρεται και ως Παλιούρης, ονομασία που δεν ξέρω άμα είναι λαϊκή ή λόγιας προέλευσης (διόρθωση δηλαδή), προσωπικά δεν την έχω ακούσει ποτέ από τους κατοίκους της περιοχής. Άμα είναι λαϊκή, το Παλιούρης θα μπορούσε να είναι είτε α) η προβλαχική ονομασία του ποταμού (που έγινε *Pãljur στα βλάχικα και Πλιούρης στα ελληνικά) και η οποία επιβίωσε παράλληλα με το αντιδάνειο Πλιούρης, β) άλλη απόδοση του βλάχικου *Pãljur, όπου το “ã” αποδόθηκε ως “α” και δεν αποβλήθηκε, γ) μετάφραση του βλάχικου *Pãljur (ενώ η μορφή Πλιούρης αποτελεί δάνειο). Το Παλιούρης πάντως δεν πρέπει να υπήρχε σαν ονομασία την εποχή του Κεκαυμένου, διότι αλλιώς θα ανέφερε τον ποταμό ως Παλιούρη και όχι ως Πλήρη (δηλαδή Πλιούρη). Οπότε η υπόθεση α) μάλλον αποκλείεται.
5) είναι ενδιαφέρον ότι κατά μήκος του Πάμισου (Πλιούρη) διάφορα οικωνύμια και τοπωνύμια φαίνεται να είναι βλάχικης προέλευσης, ιδίως στην ορεινή περιοχή του Πάμισου (μέρος των θεσσαλικών Αγράφων), κάτι που ίσως ενισχύει την άποψη ότι κατά μήκος του ποταμού κατοικούσαν παλιότερα μονίμως Βλάχοι (και Σλάβοι, “Βούλγαροι”). Παραθέτω ορισμένα οικωνύμια και τοπωνύμια που έχω συγκεντρώσει μαζί με χάρτη της περιοχής που έχω φτιάξει (βάσει του σημερινού ρου του Πάμισου):
“the Aromanian presence along the Pamisos river is also evidenced from the names found in the Ottoman register of the year 1454/55, for example, in the village of Vatsounia we find the surnames Lupítsas (Μιχάλης Λουπίτσας) < cf. the Romanian male name Lupiță < lup = wolf (in Aromanian too) + the male diminutive suffix -iță, Vlákhos (Γιάννης Βλάχος) < Greek Vlákhos – Βλάχος = Aromanian, Mesolúris – Μεσολούρης (Γιώργης Μεσολούρης), a surname which shows origin from the Hellenized Aromanian (Kupatshar) village of Mesolouri, etc., in the village of Drakotrypa (my father's village) we find the surname Négros (Γιώργης Νέγρος, Νικόλας Νέγρος, Δημήτρης Νέγρος) < Aromanian personal name Negru (from the adjective negru = black), the surname Vlákhos many times, etc., in Oxya we also find the surname Négros (Νέγρος), etc.
◾ Cheană (in Greek: Kiána – Κιάνα, renamed Trygona). It's the small settlement where my father and grandfather were born. It belongs to the village of Drakotrypa (old name: S(k)látina – Σ(κ)λάτινα) and can be considered as one of its neighborhoods. In my opinion, it's name comes from the Aromanian personal name Cheană (Κιάνα, Κιάνας), attested as a surname in the Aromanian-speaking village of Avdella and in Vlasti, a village where the Aromanian language has been forgotten. Thus, I believe that Kiána was founded by an Aromanian called Cheană.
◾ Gură (in Greek: Gúra & Kúra – Γκούρα & Κούρα, small settlement belonging to the village of Oxya) < Aromanian gură = mouth, spout, water-spring < Latin gula. The word gură can often be found in Aromanian toponymy
◾ Gură (in Greek: Gúra – Γκούρα, water-spring in the village of Vatsounia, from which the famous Greek mineral water Theoni comes from) < Aromanian gură = mouth, spout, water-spring
◾ Gură (in Greek: Gúra – Γκούρα, location where the Monastery of the Theotokos of Gkoura – Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Γκούρας is situated) < Aromanian gură = mouth, spout, water-spring
◾ Șamu (in Greek: Siámu – Σιάμου, renamed Oxya, a village) < cf. Romanian Șam(u) = diminutive of the name Samuil (Samuel). We find the surname Șam(u) (Σιάμος) among the Vlachs of the Tzoumerka region and the name is also the base of the locality-name Siamádhes – Σιαμάδες, in the Aromanian-speaking village of Kastania, in the region of Trikala (from Șam(u) + the patronymic/toponymic Greek suffix -ádhes, i.e. ''settlement founded by a certain Șam(u)'').
◾ Șam (in Greek: Siámi – Σιάμη, water-spring in the village of Vatsounia), same explanation as Șamu
◾ Curpinel (in Greek: Gurbinélia – Γκουρμπινέλια, locality in the village of Oxya, where many clematis plants grow) < Aromanian curpin = clematis (in Romanian curpen & curpin) + the Aromanian diminutive suffix -el. Cf. the Romanian village-name Curpinel, today known as Curpen (in Gorj county)
◾ Cucurel (in Greek: Kukurélos – Κουκουρέλος, locality in the village of Oxya, where an egg-shaped mound is found) < Aromanian *cucur(u) = heap of rocks, mountain peak (from Greek kúkuro = skull, heap of rocks) + the Aromanian diminutive suffix -el. The Aromanian word *cucur is attested under the form cucuricu (meaning ''mountain peak'') in the Aromanian village of Metsovo (from *cucur(u) + the Aromanian suffix -icu). In the Hellenized Aromanian village of Tsepelovo, in Epirus, the locality name Kurkurélia – Κουρκουρέλια can be found < *Kukurélia – Κουκουρέλια < Aromanian *Cucurel < *cucur(u). Concerning Tsepelovo: ''Και επί της περιοδείας του Leake (1818) ωμίλουν εις τα χωρία ταύτα την Βλαχικήν γλώσσαν, εν αρχαιοτέροις δε χρόνοις, ως λέγει ο κ. I. Λαμπρίδης, ωμίλουν αυτήν και εις άλλα χωρία, ως εις Δόλιανην, Λιασκοβέτσι, Νεγάδες, Φραγγάδες, Τσηπέλοβο, Σκαμνέλι κλπ. όπου σήμερον ομιλείται μόνον η Ελληνική.'' https://www.vlahoi.net/vlahox…/oi-vlahoi-tis-pindou-zagori
◾ Tisă (in Greek: Tísa – Τίσα, mountain near the village of Oxya) < Aromanian tisă = yew tree
◾ Buneș (in Greek: Vunési – Βουνέσι, renamed Morfovouni, a village) < Aromanian personal name Bunu (from bun = good) + the Aromanian suffix -eș. In the Ottoman register of the year 1454/55 we find people in the village bearing the surname Bunu (Μπούνος). The Aromanian suffix -eș can also be found in other place-names of Aromanian origin, e.g. Kuklési – Κουκλέσι, also known as Kukléi – Κουκλαίοι, renamed Matoneri (an Aromanian-speaking village in the region of Trikala), Kornési – Κορνέσι, renamed Moschofyto (a Hellenized Aromanian village in the region of Trikala) < Aromanian *Corneș < cornu = cornel tree (from Latin cornus) + the suffix -eș, etc.
◾ Floreș (in Greek: Florési – Φλωρέσι, renamed Anthochori, a village) < Aromanian personal name Floru (from flor = white, blond (in Romanian flor = blond, with reddish-blond hair) < Latin florus = yellow, blond, bright) + the Aromanian suffix -eș
◾ Moșnicolă (in Greek: Mesenikólas – Μεσενικόλας, mentioned as Moșnikola in Ottoman registers from the 15th and 16th centuries) < Aromanian moș = old man (the word is used in Romanian too) + the personal name Nicolă (Nicholas), cf. the Romanian name Moșandrei < moș = old man + Andrei (Andrew)
◾ Bunište (in Greek: Vúnista – Βούνιστα, renamed Ellinokastro) < Aromanian personal name Bunu + the Slavic suffix -ište, which is also used to form place-names from personal names, e.g. the place-name Draganište in Serbia, from the personal name Dragan + the suffix -ište, https://loveandtourism.com/about-mountain-stara-planina/
◾ Dobrobunište, where my grandmother was born (in Greek: Dorovunísta – Ντοροβουνίστα, Dhevrovúnista – Δεβροβούνιστα & Nevrovúnista – Νεβροβούνιστα, mentioned as Dobrognişte by the Ottomans in the 16th century, renamed Pefkofyto) < from South Slavic dobar/dobъr = good + the name of the nearby village Bunište, thus meaning ''Good Bunište''. I believe that Bunište & Dobrobunište were either founded by a bilingual Slavic-Aromanian-speaking population, or by Slavicized Aromanians
◾ Padi (in Greek: Pádhi – Πάδη, a settlement belonging to the village of Pefkofyto) < Aromanian padi = field, plain
◾ Vlákhu – Βλάχου, locality-name in the village of Pefkofyto < Greek Vlákhos – Βλάχος = Aromanian
◾ Pashalior, pronounced Pas'halior (in Greek: Paskhalióri – Πασχαλιόρι, locality belonging to the village of Megala Kalyvia) < Aromanian personal name *Pashalior (pronounced Pas'halior) < Pashali (pronounced Pas'hali) = Pascal + the diminutive suffix -ior (cf. the Romanian personal names Roșior = diminutive of the personal name Roș, Frățior = diminutive of the personal name Frat, etc. and cartofior = diminutive of the word cartof = potato, etc.) There's also a locality called Paskhalióri – Πασχαλιόρι in the Aromanian village of Desi, in the region of Trikala
◾ Chirazoi (in Greek: Kirazói – Κυραζώη, a locality belonging to the village of Megala Kalyvia) < Aromanian personal name *Chirazi/*Chiraz (from Greek Kirazís – Κυραζής, variant of the name Kiriazís – Κυριαζής) + the Aromanian suffix -oi, cf. the Hellenized Aromanian village Kaproi – Καπρόι (renamed Koryfi), in the region of Trikala, < Aromanian *Căproi < capră = goat + the suffix -oi (cf. also the Romanian personal name Căproiu < capră = goat + the suffix -oi(u))"
https://imgur.com/OeM9Lxe
6) εκεί κοντά που χυνόταν παλιότερα στον Πηνειό ο Πάμισος (Πλιούρης) υπάρχει οικωνύμιο Βλοχός. Θα μπορούσε το Βλοχός να προέρχεται από το *volxъ (*Βολχός – Βλοχός) ή είναι απίθανο; Πρβλ. και το τοπωνύμιο *Βολχία (δηλ. Βλαχία) στην Πελοπόννησο, το οποίο αναφέρεται επί φραγκοκρατίας: "Apud Volchiam et alias Arcadiae et Romaniae partes"
*Pãljur θεωρώ ότι ήταν η βλάχικη ονομασία του ποταμού. Τον 11ο αιώνα άμα υπήρχε ήδη βόρειος φωνηεντισμός είναι εύκολο να εξηγηθεί πως το *Pãljur πέρασε στην ελληνική ως Πλιούρης: *Pãljur – *Πιλιούρης ή *Πουλιούρης (απόδοση του βλάχικου “ã” ως “ι” ή “ου”) – Πλιούρης (πρβλ. πλί = πουλί). Αυτό που με προβληματίζει κάπως είναι ότι άμα δεν υπήρχε ήδη βόρειος φωνηεντισμός, θα μπορούσε το *Pãljur στα ελληνικά της εποχής να γίνει Πλιούρης, δηλαδή να αποβληθεί το “ã” = /ə/;
—
Καλημέρα Dino. Για την αποβολή του schwa σε άτονη θέση δεν νομίζω πως είναι απαραίτητος ο βόρειος φωνηεντισμός. Φαντάζομαι πως μπορεί να αποβληθεί χωρίς κάποιο ιδιαίτερο φωνολογικό κανόνα.
Κάτι παρόμοιο ίσως ισχύει με τα παλαιοσλαβονικά ασθενή yer τον 11ο αιώνα. Ο Σκυλίτσης στα τέλη του 11ου αιώνα (1080s) περιγράφοντας τα γεγονότα των αρχών του αιώνα γράφει ήδη ως Πρέσπα το τοπωνύμιο του οποίου η παλαιοσλαβονική μορφή ήταν Prěsŭpa και αργότερα έγινε Prespa.
Το ερώτημα είναι, ο Σκυλίτσης με το «Πρέσπα» αποδίδει την τρέχουσα σλαβική προφορά του 11ου αιώνα ή οι ελληνόφωνοι δεν μπορούσαν πια να διακρίνουν το σλαβονικό γερ σε ασθενή θέση (όπως μπορούσαν παλαιότερα); Αν οι σλαβόφωνοι της Μακεδονίας είχαν ήδη αποβάλει τα ασθενή γερ τον 11ο αιώνα, τότε τ΄απέβαλαν έναν περίπου αιώνα νωρίτερα από τους προγόνους των Ουκρανών, οι οποίοι ξέρουμε ότι τα διατηρούσαν ακόμα τον 12ο αιώνα.
[Σκυλίτζης] καὶ πρὸς μὲν τούτους ὁ βασιλεὺς φιλανθρώπους ἔδωκεν ἀποκρίσεις, ἄρας δ’ ἐξ Ἀχρίδος ἔρχεται εἰς τὴν λίμνην τὴν λεγομένην Πρέσπαν;, ἐν τῷ διϊέναι τὸ μεταξὺ ὄρος φρούριον οἰκοδομήσας ἄνωθεν τούτου καὶ Βασιλίδα ἐπονομάσας, καὶ ἕτερον ἐν τῇ λεχθείσῃ λίμνῃ τῇ βραχυτέρᾳ, ὃ καὶ αὐτὸ Κωνστάντιον ἐπωνόμασεν. ἐκ δὲ Πρέσπης ἄπεισιν εἰς τὴν λεγομένην ∆ιάβολιν, ἐν ᾗ βήματος ἀρθέντος ὑψηλοῦ εἰσιόντας ἐδέξατο τοὺς περὶ τὸν Προυσιάνον ἀδελφούς, καὶ λόγοις ἐπιεικέσι καὶ φιλανθρώποις παραμυθησάμενος τοῦτον μὲν μάγιστρον, τοὺς δὲ λοιποὺς πατρικίους ἐτίμησεν. ἤχθη δὲ καὶ ὁ Ἰβάτζης πεπηρωμένας ἔχων τὰς ὄψεις.
“Φαντάζομαι πως μπορεί να αποβληθεί χωρίς κάποιο ιδιαίτερο φωνολογικό κανόνα. … Ο Σκυλίτσης στα τέλη του 11ου αιώνα (1080s) περιγράφοντας τα γεγονότα των αρχών του αιώνα γράφει ήδη ως Πρέσπα το τοπωνύμιο του οποίου η παλαιοσλαβονική μορφή ήταν Prěsŭpa”
Ενδιαφέρον, σε ευχαριστώ πολύ!
Στην περιοχή του Αλιάκμονα, “σιάμι” λένε το “καλάμι-καλαμιά”. Μάλλον τουρκικό.
Ξέρει κανείς από που βγαίνει το “μπλιώρα” για την αίγα, που έχει γεννήσει;
Γεια σου Κοκόλια!
Το «μπλιώρα» μου φαίνεται πως είναι το θηλυκό του όρου «μ(ι)λιούρι», αμφότερα βλαχικής προέλευσης:
λατ. agnellus «αρνί», με υποκοριστικά:
αρσ. agnell-eolus > ΑΒΡ *(â)mneljoru > βλαχ. miljur/njior ~ ρουμ. mior
θηλ. agnell-eola > ΑΒΡ *(â)mneljoară > ρουμ. mioară ~ *μλιόρα > μπλιώρα (με επένθεση ml>mbl σαν τα humilem > humble, nominem > *nomne > *nomre > ισπαν. nombre, ελλ. *mr.g’h-us > *μραχύς > μβραχύς > βραχύς και ἤμβροτον = ἥμαρτον κλπ.)
Σωστά. Στον παρακάτω σύνδεσμο δίνουν και το εναλλακτικό avillus για τον αμνό.
Ίσως:
θηλ. avill-eola > ΑΒΡ *(â)viljoară > βλιόρα
Είναι η προβατίνα που έχει avillus (αρνάκι)
https://books.google.gr/books?id=ecZ1DwAAQBAJ&pg=PA30&lpg=PA30&dq=avillus+lamb&source=bl&ots=jBlQlhjxCu&sig=ACfU3U2BNqAwY8gRVshjanliuM2leHaugw&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj9_tD1_JT-AhW-S_EDHdfRAcgQ6AF6BAgqEAM#v=onepage&q=avillus%20lamb&f=false
Απλά αν ξεκινήσεις από το *avill-eola, θα πρέπει να εξηγήσεις πως το μεσοφωνηεντικό τριβόμενο -v- κατέληξε κλειστό b- στο μπλιώρα.
Αν ξεκινήσεις από το agnell-eola > ΑΒΡ *mneljoră > μ(ι)λιόρα, τότε το κλειστό /b/ εξηγείται πολύ απλά από την ομοργανική επένθεση ml>mbl, όπως
στο χαμηλός > *χαμλός > χαμπλός.