Shay Eshel: The Concept of Elect Nation in Byzantium #2

Επειδή λόγω πίεσης χρόνου αναγκάστηκα να κάνω σύντομη την προηγούμενη ανάρτηση για το βιβλίο του Shay Eshel, αποφάσισα να προσθέσω μια ακόμη ανάρτηση για το θέμα.

Advertisements

Shay Eshel: The Concept of Elect Nation in Byzantium #1

Όπως ανέφερα ήδη στην προηγούμενη ανάρτηση, το θέμα της σημερινής ανάρτησης είναι η συνοπτική παρουσίαση του εξαιρετικού φετινού βιβλίου του Shay Eshel Η Ιδεολογία του Εκλεκτού Έθνους στο Βυζάντιο (The Concept of Elect Nation in Byzantium, Brill 2018), το οποίο περιγράφει τη λειτουργία της Ιδεολογίας Εκλεκτού Έθνους (ENC = Elect Nation Concept = ΙΕΕ = Ιδεολογία Εκλεκτού Έθνους) στο Βυζάντιο κατά την περίοδο από τον 7° ως τον 13° αιώνα και την βασική συνέπεια της συστηματικής ιδεολογικής ταύτισης με τον βιβλικό Ισραήλ (το πρωτότυπο παράδειγμα Περιούσιου Λαού στην Παλαιά Διαθήκη), που ήταν η σταδιακή ανάπτυξη εθνικής Ρωμαϊκής συνείδησης (national awareness) και η μετατροπή της άπτωτης Ρωμανίας σε έθνος-κράτος (nation-state) των Ρωμαίων που διέθετε τη δική του κρατική θρησκεία (state religion).

Εἰ δὲ Ἰσραηλίτης εἶ, δεῖξον μοι τὴν περιτομήν σου

Η άνοδος του Ισλάμ τον 7° αιώνα και οι αλλεπάλληλες στρατιωτικές επιτυχίες των Αράβων εναντίον των Ρωμαίων, σύμφωνα με τον Walter Kaegi (και όχι μόνον αυτόν), δημιούργησαν μια κρίση συνείδησης σε πολλούς Χριστιανούς, οι οποίοι άρχισαν να έχουν αμφιβολίες για το αν ήταν πράγματι ο «Νέος Ισραήλ» και ο «περιούσιος λαός» του Θεού. Ένας Μελκίτης συγγραφέας του 7ου αιώνα εξέφρασε αυτήν την κρίση συνείδησης σε ένα πολεμικό θρησκευτικό κείμενο που έχει τη μορφή διαλόγου ενός Χριστιανού και ενός Ιουδαίου για το ποιος απ΄τους δύο είναι ο τωόντι «περιούσιος» κι ο «αληθώς Ισραήλ»:

Η Φραγκοκρατία, ο Ρωμαϊκός Πατριωτισμός και η διάλυση ενός γάμου στην Πελοπόννησο

Στη σημερινή ανάρτηση θα περιγράψω ένα ενδιαφέρον συμβάν που περιγράφει ο αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Δημήτριος Χωματηνός στα Πονήματά του.  Ο Χωματηνός αναγκάστηκε να επικυρώσει το διαζύγιο ενός γάμου που είχε γίνει στην Πελοπόννησο, τον οποίο διέλυσε ο λατινόφρων πεθερός Δαιμονογιάννης, εξαιτίας του «ακαταπρόδοτου» ρωμαϊκού πατριωτισμού του γαμπρού του Χαμαρέτου, ο οποίος τελικά κατέφυγε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Στην υπόθεση εκτός από τον Χωματηνό εμπλέκεται και ο Δεσπότης της Ηπείρου Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας, τον οποίο ο Χωματηνός έστεψε βασιλέα των Ρωμαίων στην Θεσσαλονίκη το 1227, μια στέψη την οποία ουδέποτε αναγνώρισε η αυλή της Νίκαιας και η οποία κορύφωσε τον ανταγωνισμό των δύο διάδοχων Ρωμαϊκών κρατών (το Δεσποτάτο της Ηπείρου και η αυτοκρατορία της Νίκαιας), που εφήμερα έφτασαν μέχρι και σε κατάσταση θρησκευτικού σχίσματος.

Εθνολογικές παρατηρήσεις στα Γιαννιώτικα Χρονικά του 15ου αιώνα #2: Το Χρονικό των Ιωαννίνων

Όπως ανέφερα ήδη στην προηγούμενη ανάρτηση, το θέμα της σημερινής ανάρτησης είναι ο εθνολογικός σχολιασμός του επονομαζόμενου Χρονικού των Ιωαννίνων, το οποίο συγγράφηκε γύρω στο 1440 και περιγράφει την ιστορία των Ιωαννίνων και της Ηπείρου κατά την περίοδο 1359-1399.

Εθνολογικές παρατηρήσεις στα Γιαννιώτικα Χρονικά του 15ου αιώνα #1: Προλεγόμενα

Η σημερινή ανάρτηση είναι η πρώτη της σειράς με θέμα τις εθνολογικές παρατηρήσεις στα δύο Γιαννιώτικα Χρονικά του 15ου αιώνα: το Χρονικό των Ιωαννίνων και το Χρονικό των Τόκκων. Στη σημερινή ανάρτηση, ειδικότερα, θα κάνω μια γενική εισαγωγή.

Η «Σκλαβούνα» μητέρα του Φιλίππου Β΄ και οι «Ιλλυριοί» του Χαλκοκονδύλη

Στο επεισόδιο 27 της θρυλικής σειράς Απαράδεκτοι, ο Μακεντόνετς Γιόρικ κάποια στιγμή (10:45 εδώ) ισχυρίζεται ότι «μια θεία του Φίλιππου του Δεύτερου, έχουμε αποδείξεις,  παντρεύτηκε Σλάβο και ο Βουκεφάλας, έχουμε στοιχεία, βόσκαγε έξω απ΄το Γευγελί». 🙂

Ο Κερκυραίος Νικόλαος Σοφιανός (έζησε κατά το πρώτο μισό 16ου αιώνα) είναι ο  συγγραφέας της πρώτης νεοελληνικής γραμματικής και, μεταξύ άλλων, μετέφρασε στη Νέα Ελληνική το ψευδοπλουταρχικό έργο Περί παίδων αγωγής. Στο τέλος της νεοελληνικής μετάφρασης του Σοφιανού, διαβάζουμε ότι η μητέρα του Φιλίππου Β΄, Ευρυδίκη, ήταν «τρισβάρβαρη Σκλαβούνα»(= Σκλαβηνή/Σλάβα).