Romani et Lai

Στην σημερινή ανάρτηση θα σχολιάσω μια σειρά λατινικών επιγραφών από τη Μικρά Σκυθία της περιόδου 200-250 όπου οι κάτοικοι ενός οικισμού διακρίνονται σε Ρωμαίους και «Λάους» (Romani et Lai). Το ενδιαφέρον αυτής της διάκρισης είναι ότι συνεχίζει να υφίσταται και μετά το διάταγμα του Καρακάλλα (212), κάτι που δείχνει ότι αυτοί οι μυστήριοι «Λάοι» ΔΕΝ θεωρούνταν γηγενείς ελεύθεροι Ρωμαίοι πολίτες μετά το 212, αλλά μάλλον συνιστούσαν μια κατηγορία ανάλογη με αυτήν των dediticii και των Laeti στην παραμεθόριο Γαλατία (Γερμανοί κατά κανόνα βάρβαροι, στους οποίους επιτράπηκε η εγκατάσταση στις παραμεθόριες περιοχές με την προϋπόθεση παροχής στρατιωτικών ή/και γεωργικών υπηρεσιών).

Advertisements

Εθνολογικές παρατηρήσεις στο Χρονικό του Κόμητος Μαρκελλίνου #4

Συνεχίζω από την προηγούμενη ανάρτηση.

Εθνολογικές παρατηρήσεις στο Χρονικό του Κόμητος Μαρκελλίνου #3

Συνεχίζω τον εθνολογικό σχολιασμό που ξεκίνησα στην προηγούμενη ανάρτηση.

Εθνολογικές παρατηρήσεις στο Χρονικό του Κόμητος Μαρκελλίνου #2

Μετά την πρώτη, κατατοπιστική ανάρτηση της σειράς, η σημερινή ανάρτηση θα είναι η πρώτη από τις δύο με θέμα τον αναλυτικό εθνολογικό σχολιασμό του Χρονικού του Κόμητος Μαρκελλίνου. Όπως θα δείτε σ΄αυτήν και την επόμενη ανάρτηση, μερικές φορές θα επισημάνω την εσφαλμένη αγγλική μετάφραση του πρωτότυπου λατινικού κειμένου στην έκδοση του Brian Croke και, συνεπώς, η πρώτη συμβουλή που έχω να δώσω σε όποιον διαβάσει την έκδοση του Croke είναι να προσέχει πάντοτε και το λατινικό πρωτότυπο.

Εθνολογικές παρατηρήσεις στο χρονικό του Κόμητος Μαρκελλίνου #1: προλεγόμενα

Η σημερινή ανάρτηση θα είναι η πρώτη και εισαγωγική εκ των δύο για το λατινικό Χρονικό του Κόμητος Μαρκελλίνου (Marcellinus comes, να μην συγχυθεί με τον προγενέστερο Αμμιανό Μαρκελλίνο), ενός λατινόφωνου Ιλλυρικιανού Εώου Ρωμαίου του κύκλου του Ιουστινιανού Α΄ ο οποίος, γράφοντας από την Κωνσταντινούπολη, συνέχισε το χρονικό του Ιερωνύμου που τελειώνει στο έτος 378, σε μια πρώτη έκδοση ως το 518 (έτος θανάτου του Αναστασίου Α΄) και σε μια δεύτερη ως το 534 (όταν γιoρτάστηκε στην Κωνσταντινούπολη η ολοκλήρωση της κατάκτησης της βανδαλικής Αφρικής από τον Βελισάριο). Στη συνέχεια, κάποιος ανώνυμος συνεχιστής συνέχισε το Χρονικό ως το έτος 548. Στην επόμενη ανάρτηση θα κάνω τον λεπτομερή εθνολογικό σχολιασμό του Χρονικού του κόμητος Μαρκελλίνου (ως το 534), χωρίς να σχολιάσω την προσθήκη του συνεχιστή (534-548), την οποία ίσως σχολιάσω σε ξεχωριστή μελλοντική ανάρτηση.

Βίος Οσίου Ηλία του Νέου: «ἐκεῖνοι οἱ Ἕλληνες», «ἡμεῖς οἱ χριστιανοί», και ο «καὶ αὐτὸς Ῥωμαίων στρατηγός» Σκηπίων

Τις προηγούμενες ημέρες ξεκινήσαμε μια συζήτηση στα σχόλια με τον Θανάση που μου θύμισε ένα χωρίο από τον Βίο του Οσίου πατρός Ηλία του Νέου (822/3-903, γεννηθείς Ιωάννης Ραχίτης στην Έννα της Σικελίας, ο Βίος του συνεγράφη τον 10° αιώνα και μπορείτε να τον διαβάσετε εδώ).

Κάποια στιγμή στην αφήγηση του Βίου, ο Όσιος Ηλίας βρίσκεται στην γενέθλιά του Σικελία, όπου επίκειται αραβική επιδρομή. Ο Ηλίας ανησυχούσε καθότι έβλεπε πως η ηθική εγκράτεια των Ρωμαίων αξιωματικών και αξιωματούχων είχε χαλαρώσει και γνώριζε πως ο θεός θα έδινε την νίκη στην επικείμενη μάχη στον ηθικά εγκρατέστερο στρατό. Παρουσιάστηκε, λοιπόν, στη συνέλευση όπου ήταν παρόντες ο πατρίκιος Κωνσταντίνος (ο αρχηγός των στρατευμάτωντης Σικελίας), άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί και οι ελλόγιμοι των πολιτών της πόλης όπου έδρευε η στρατιωτική ηγεσία και, ασκώντας το δικαίωμα της παρρησίας που είχε ως Όσιος ( παρρησιαστικώτερον ἐλέγχων, ἔλεγεν), τους επέπληξε για την χαλάρωση της ηθικής εγκράτειας με τα παρακάτω λόγια:

Ο λόγος του Κλαυδίου προς την σύγκλητο

Ο Τάκιτος διέσωσε έναν λόγο του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κλαυδίου (βασ. 41-54 μ.Χ.) προς την σύγκλητο της Ρώμης σχετικά με την αποδοχή στην σύγκλητο αριστοκρατών από την κατεκτημένη Γαλατία. Ο Κλαύδιος θύμισε στους υπάρχοντες συγκλητικούς της Ιταλίας (πολλοί από τους οποίους δεν ήθελαν να αποδεχτούν τους «βάρβαρους» κατεκτημένους Γαλάτες αριστοκράτες στην σύγκλητο) πως σχεδόν κανένας τους δεν ήταν γνήσιος Ρωμαίος στην απώτερη καταγωγή του, αλλά όλοι τους κατάγονταν από πληθυσμούς που κατακτήθηκαν και σταδιακά απέκτησαν την ρωμαϊκή πολιτεία και ότι όλα αυτά που στις ημέρες τους θεωρούσαν πατροπαράδοτα κάποτε είχαν υπάρξει καινοτομίες (omnia, patres conscripti, quae nunc vetustissima creduntur, nova fuere: η επέκταση της πολιτείας σ’όλους τους Λατίνους, σ’όλους Ιταλούς, η σταδιακή επέκταση των ορίων της Ιταλίας από τον Αίσι, στον Ρουβίκωνα και από τον Ρουβίκωνα στις Άλπεις κλπ).