Μερικές επαρχιακές ρωμαϊκές επιγραφές

Σ΄αυτήν την ανάρτηση θα παραθέσω μερικές ρωμαϊκές επιγραφές της περιόδου 150-450 μ.Χ.

Τα ανατολικά γερμανικά φύλα #6: Οι Βάνδαλοι

Στη σημερινή ανάρτηση θα περιγράψω συνοπτικά την ιστορία του ανατολικού γερμανικού φύλου των Βανδάλων από το εθνώνυμο των οποίων το 1794 ο Henri Grégoire έπλασε τον όρο «βανδαλισμός» (γαλ. vandalisme > αγγλ. vandalism) για την καταστροφή των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς, έχοντας κατά νου την βανδαλική λεηλασία της Ρώμης το 455.

Αν και σήμερα χρησιμοποιούμε την μορφή του εθνωνύμου Βάνδαλοι (Vandals), στις πρώτες αναφορές του 1ου μ.Χ. αιώνα (Πλίνιος ο Πρεσβύτερος και Τάκιτος) και σε συντηρητικούς συγγραφείς της ύστερης αρχαιότητας όπως ο Προκόπιος το εθνώνυμο απαντά με τη μορφή Βανδίλοι (λατ. Vándili). Ο Δίων Κάσσιος στην Ρωμαϊκή Ιστορία αναφέρει τα Οὐανδαλικὰ ὄρη (Ρωμ. Ιστ., 55.1.3) με «α», αλλά παρακάτω χρησιμοποιεί τον τύπο Οὐανδίλοι (Ρωμ. Ιστ., 73.2.4) με «ι».

Τα ανατολικά γερμανικά φύλα #5: Οι Βουργουνδίωνες

Στην σημερινή ανάρτηση θα περιγράψω συνοπτικά την ιστορία και το εθνώνυμο του ανατολικού γερμανικού φύλου των Βουργουνδιώνων/Βουργουνδών.

Τα ανατολικά γερμανικά φύλα #4: Οι Έρουλοι

Στην προηγούμενη ανάρτηση περιέγραψα συνοπτικά την ιστορία των Γότθων και του εθνωνύμου τους. Εδώ θα κάνω το ίδιο για τους Έρουλους.

Τα ανατολικά γερμανικά φύλα #3: Οι Γότθοι

Στην προηγούμενη ανάρτηση περιέγραψα την δημιουργία του αρχαιολογικού πολιτισμού Chernyakhov ως την αρχαιολογική υπογραφή της κοινωνίας που δημιούργησαν κατά τον 3° μ.Χ. αιώνα οι νεήλυδες Γότθοι βορείως του κάτω Δούναβη. Οι Γότθοι αποτελούσαν τον σημαντικότερο εκπρόσωπο ενός ευρύτερου ομίλου ανατολικών γερμανικών φύλων, τα οποία κατά τον 3°αιώνα ζούσαν στον χώρο που αφορίζουν οι ποταμοί Δούναβης και Δνείπερος/Βορυσθένης, του οποίου το κέντρο ήταν η πρώην ρωμαϊκή υπερδουνάβια Δακία. Στην παρούσα ανάρτηση θα πω μερικά λόγια για την ιστορία και το εθνώνυμο των Γότθων και στις επόμενες αναρτήσεις της σειράς θα κάνω το ίδιο για τα υπόλοιπα ανατολικά γερμανικά φύλα.

Τα ανατολικά γερμανικά φύλα #2

Στην πρώτη ανάρτηση της σειράς εξήγησα ότι, πριν τους Μαρκομαννικούς πολέμους (166-180), τα ανατολικά γερμανικά φύλα που έφεραν τα εθνώνυμα Γύθωνες/Gutones, Φρουγουνδίωνες/Βουργουνδίωνες και Βάνδαλοι/Βανδίλοι κατοικούσαν βορείως της Δακίας γύρω από τον ποταμό Βίστουλα της σημερινής Πολωνίας και ότι οι Μαρκομαννικοί πόλεμοι ήταν συνέπεια μιας γενικευμένης αναστάτωσης του γερμανικού Βαρβαρικού που συμπίπτει χρονικά με την επέκταση προς νότο του αρχαιολογικού πολιτισμού Wielbark. Την ίδια περίοδο, έχουμε και τις πρώτες γραπτές μαρτυρίες για την μετανάστευση των ανατολικών γερμανικών φύλων και την εγκατάστασή τους στην βόρεια Δακία (σύμφωνα με τον Δίωνα Κάσσιο, οι Βάνδαλοι Άστιγγοι νίκησαν σε μάχη τους (μάλλον Δάκες) Κο(ι)στοβώκους και εγκαταστάθηκαν στα εδάφη τους). Τα δύο φαινόμενα που μεταμορφώνουν το υπερδουνάβιο Βαρβαρικόν κατά την περίοδο 150-300 είναι η μετανάστευση (migration) κάποιων ομάδων πλησιέστερα στο ρωμαϊκό σύνορο και η ανάπτυξη (development) ή πολιτική μεταμόρφωση (political transformation) του (κυρίως παραμεθόριου) Βαρβαρικού που προκαλεί η ευεργετική επαφή με τον ρωμαϊκό κόσμο. Ας δούμε τώρα τις συνέπειες αυτών των δύο φαινομένων βορείως του κάτω Δούναβη κατά την περίοδο 200-375.

Τα ανατολικά γερμανικά φύλα #1

Στη σημερινή ανάρτηση και την επόμενη θα περιγράψω την ιστορική ανάδυση και πορεία των Ανατολικών Γερμανικών φύλων όπως οι Γότθοι και οι Βάνδαλοι κατά το πρώτο μισό της 1ης μ.Χ. χιλιετίας. Μία από τις πιο αξιοζήτητες διαδικασίες αυτής της ανάδυσης είναι ο εκγερμανισμός της υπερδουνάβιας Δακίας και των δυτικών στεπών κατά τον 3° αιώνα. Ενώ στα μέσα του 2ου αιώνα, ο Κλαύδιος Πτολεμαίος αναφέρει στην Γεωγραφική Υφήγησή του μόνο ένα -δημογραφικά ασήμαντο- παλαιό γερμανικό φύλο (Βαστάρνες ή Πευκίνοι) σ΄εκείνα τα μέρη και τους Γύθωνες (Γότθοι) και Φρουγουνδίωνες (Βουργουνδίωνες) να ζουν μακριά στην σημερινή βόρεια Πολωνία, στα μέσα του 4ου αιώνα, ο Ευτρόπιος μας πληροφορεί ότι στην εποχή του (nunc = νῦν/τώρα, περ. 369 μ.Χ.) την υπερδουνάβια Δακία, την οποία οι Ρωμαίοι αναγκάστηκαν να εκκενώσουν/εγκαταλείψουν λίγο μετά το 270, πλέον νέμονταν τρία γερμανικά φύλα: οι Θαΐφαλοι (Taifali), οι Βικτόαλοι (Victo(h)ali) και οι (Γότθοι) Τερβίγγοι (T(h)ervingi).

[Ευτρόπιος, Brev., 8.2] Daciam Decibalo victo subegit, provincia trans Danubium facta in his agris, quos nunc Taifali, Victoali et Tervingi habent.

Ο αυτοκράτορας Δέκιος σκοτώθηκε το 251 στη μάχη της Αβρίτου προσπαθώντας να αναχαιτίσει μια εισβολή Γότθων στην Μυσία και ο αυτοκράτορας Βάλης (Οὐάλης/Valens) σκοτώθηκε το 378 στη μάχη της Αδριανουπόλεως πολεμώντας τους Γότθους που, λόγω ουννικής πίεσης, είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα υπερδουνάβια ήθη τους και να μετεγκατασταθούν νοτίως του Δούναβη. Καθ΄όλο το διάστημα μεταξύ των δύο αυτών μαχών, οι Γότθοι είναι οι συνήθεις υπερδουνάβιοι βάρβαροι που απασχολούν το ρωμαϊκό κράτος στον κάτω Δούναβη.

Πως συνέβη αυτός ο εκγερμανισμός/εκγοτθισμός του χώρου βορείως του κάτω Δούναβη;

Την πληρέστερη απάντηση σ΄αυτό το ερώτημα (και σε κάθε ερώτημα που αφορά τις λεγόμενες βάρβαρες μεταναστεύσεις της ύστερης αρχαιότητας) θα βρείτε στο εξαιρετικό βιβλίο του Peter Heather, Empires and Barbarians: Migration, Development, and the Birth of Europe (MacMillan 2009) που έχει εκδοθεί και ως Empires and Barbarians: The Fall of Rome and the Birth of Europe (OUP 2009).