Ο Λουκιανός και οι στρατιώτες «μας»

Σύμφωνα με τον Anthony D. Smith, αυτό που κάνει σίγουρα τους Έλληνες και τους Εβραίους της κλασικής περιόδου τωόντι εθνοτικές ομάδες (ethnie), σε αντίθεση με ένα σωρό άλλους αρχαίους λαούς που εμφανίζονται ως απλές ητικές εθνοτικές κατηγορίες (ethnic categories) στην αρχαία γραμματεία αυτών των δύο λαών, είναι το γεγονός ότι οι Έλληνες και οι Εβραίοι κατέγραψαν οι ίδιοι ημικά την ιστορία τους και δημιούργησαν μια ιστοριογραφική παράδοση που έγινε διαθέσιμη σε ευρύτερα και διαχρονικά αναγνωστικά κοινά, στα οποία προσέδιδε κοινή ταυτότητα μέσα από την καλλιέργεια κοινής ιστορικής μνήμης που προσέδιδε περιεχόμενο στην έννοια του «εμείς». Οι Εβραίοι τελειοποίησαν την διαδικασία με τον θεσμό της συναγωγής, όπου η «ιστορία» του «ενός και μοναδικού περιούσιου λαού του μόνου αληθινού θεού» γινόταν γνωστή και στις αγράμματες μάζες.

Advertisements

Όταν ο όρος Graecus σήμαινε Ρωμαίος

Αν ξεφυλλίσετε ένα σύγχρονο αγγλο-ελληνικό και ένα ιταλο-ελληνικό λεξικό θα δείτε ότι οι όροι Greek και Greco μεταφράζονται  ως «Έλληνας».  Αυτή η μετάφραση ισχύει επειδή σήμερα υπάρχει ένα σύγχρονο ελληνικό έθνος, του οποίου τα μέλη διαθέτουν ελληνική συνείδηση. Πολλοί, ωστόσο, κάνουν το λάθος να νομίζουν ότι οι όροι Graecus, Greco, Greek κλπ που απαντούν σε δυτικά κείμενα τα οποία γράφτηκαν πριν το 1800, εξακολουθούν να σημαίνουν «Έλληνας» και τότε. Φυσικά, αυτό είναι σφάλμα αναχρονισμού και δεν ισχύει γιατί τότε δεν υπήρχε ένα Ελληνικό έθνος. Η αντίληψη ότι ο ητικός όρος Graecus σήμαινε ανέκαθεν «Έλληνας» είναι συνέπεια του αξιώματος του νεοελληνικού εθνικισμού περί διηνεκούς και αδιάλειπτης ελληνικής συνέχειας.

Τίθεται επομένως το ερώτημα, όταν πριν από το 1800 οι δυτικοί μιλάνε για τους σύγχρονους Graeci, Greci, Greeks κλπ, ποιους ακριβώς εννοούν;

Το ολίσθημα του Tudor Dinu με τον Σταυρινό

Στη σημερινή ανάρτηση θα σχολιάσω ένα ενδιαφέρον ολίσθημα του Ρουμάνου ελληνιστή Tudor Dinu από το άρθρο του:

H διαµόρφωση εθνοτικών ταυτοτήτων στα Βαλκάνια στις αρχές του ΙΖ΄ αιώνα σύµφωνα µε τα ποιήµατα του Σταυρινού και του Ματθαίου Μυρέων

Σχολιάζοντας ορισμένους στίχους του Σταυρινού (βηστιάρης του βοεβόδα της Βλαχίας Μιχαήλ του Γενναίου από το χωριό Μαλτσιάνη/Maliçan κοντά στους Αγίους Σαράντα) όπου οι αρχαίοι Μακεδόνες παρουσιάζονται ως πρόγονοι των Ρωμαίων της εποχής του, ο Dinu καταλήγει στο συμπέρασμα «το παρόν χωρίο είναι αξιοσηµείωτο επειδή µαρτυρεί την ύπαρξη ελληνικής εθνικής συνείδησης, έστω και σε υποτυπώδη µορφή.»

Το αλβανικό ενδωνύμιο Shqiptar = «Αλβανός»

Το θέμα της σημερινής ανάρτησης είναι η ιστορία του αλβανικού ενδωνυμίου Shqiptar = «Αλβανός», του οποίου η χρήση γενικεύθηκε κατά τον 18ο αιώνα.

Στη σημερινή αλβανική ορολογία βρίσκουμε τους εξής όρους:

τοσκ. Shqiptar ~ γκεγκ. Shqyptar = «Αλβανός»

τοσκ. Shqipërí ~ γκεγκ. Shqipní = «Αλβανία»

επίρρημα shqip = «αλβανιστί, στα αλβανικά»

Ταυτότητες στις παραδουνάβιες ηγεμονίες της περιόδου 1600-1750 #2

Μετά την προηγούμενη εισαγωγική ανάρτηση στο θέμα, στη σημερινή ανάρτηση θα προσθέσω μερικά λόγια για τις ταυτότητες στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (Βλαχία και Μολδαβία).

Ταυτότητες στις παραδουνάβιες ηγεμονίες της περιόδου 1600-1750 #1

Η σημερινή ανάρτηση είναι η πρώτη της σειράς για την εξέλιξη των ταυτοτήτων στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (Βλαχία και Μολδαβία/Βογδανία) κατά την περίοδο 1600-1750. Κατ΄αυτή την περίοδο, οι προρρηθείσες ηγεμονίες διοικούνταν ρωμαιοπρεπώς (με οικειοποίηση βυζαντινών διοικητικών θεσμών και νόμων, βλ. το Byzance après Byzance του Nicolae Iorga) ως ημιαυτόνομες επαρχίες που παρέμεναν υποτελείς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και αποτελούσαν πόλο έλξης για πάμπολλους ορθόδοξους Βαλκάνιους τυχοδιώκτες που κατέληγαν σ΄αυτές ως μέλη του γραφειοκρατικού μηχανισμού, κληρικοί, έμποροι, στρατιώτες και, από ένα σημείο και μετά, οι Φαναριώτες ειδικότερα ως ηγεμόνες.

Στη σημερινή πρώτη ανάρτηση θα κάνω μια γενική εισαγωγή, ενώ στην επόμενη θα επικεντρωθώ στο θέμα των ταυτοτήτων.

Η πολιτική ιστορία των παραδουνάβιων ηγεμονιών κατά την περίοδο 1611-1863, το «”Γραικικό” ζήτημα» (“Greek question”) και το πως αυτό συνέβαλε στην διαμόρφωση της Ρουμανικής εθνικής συνείδησης είναι τα θέματα που πραγματεύεται ο Constantin Iordachi στο κεφάλαιο From Imperial Entanglements to National Disentanglement: The “Greek question” in Moldavia and Wallachia, 1611-1863 (σλδ 67-148) του βιβλίου Entangles Histories of the Balkans, Vol. 1: National Ideologies and Language Policies (επιμ. Roumen Daskalov & Tchavdar Marinov, Brill 2013).

Shay Eshel: The Concept of Elect Nation in Byzantium #2

Επειδή λόγω πίεσης χρόνου αναγκάστηκα να κάνω σύντομη την προηγούμενη ανάρτηση για το βιβλίο του Shay Eshel, αποφάσισα να προσθέσω μια ακόμη ανάρτηση για το θέμα.