Η «Σκλαβούνα» μητέρα του Φιλίππου Β΄ και οι «Ιλλυριοί» του Χαλκοκονδύλη

Στο επεισόδιο 27 της θρυλικής σειράς Απαράδεκτοι, ο Μακεντόνετς Γιόρικ κάποια στιγμή (10:45 εδώ) ισχυρίζεται ότι «μια θεία του Φίλιππου του Δεύτερου, έχουμε αποδείξεις,  παντρεύτηκε Σλάβο και ο Βουκεφάλας, έχουμε στοιχεία, βόσκαγε έξω απ΄το Γευγελί». 🙂

Ο Κερκυραίος Νικόλαος Σοφιανός (έζησε κατά το πρώτο μισό 16ου αιώνα) είναι ο  συγγραφέας της πρώτης νεοελληνικής γραμματικής και, μεταξύ άλλων, μετέφρασε στη Νέα Ελληνική το ψευδοπλουταρχικό έργο Περί παίδων αγωγής. Στο τέλος της νεοελληνικής μετάφρασης του Σοφιανού, διαβάζουμε ότι η μητέρα του Φιλίππου Β΄, Ευρυδίκη, ήταν «τρισβάρβαρη Σκλαβούνα»(= Σκλαβηνή/Σλάβα).

Advertisements

Η ιστορία του όρου «Βλάχος»

Η σημερινή ανάρτηση προέκυψε έκτακτα από τις συζητήσεις που είχαμε στο σχόλια τις τελευταίες ημέρες. Στην ετυμολογία του όρου «Βλάχος» και στις διάφορες σημασίες του όρου έχω αναφερθεί σε αρκετές παλαιότερες αναρτήσεις και, συνεπώς, στη σημερινή ανάρτηση θα φροντίσω να αναφέρω μερικά πράγματα που δεν έτυχε να περιγράψω μέχρι τώρα.

Λίγα λόγια για την εθνογραφία του Εβλιγιά Τσελεμπή #1

Στη σημερινή ανάρτηση και στην επόμενη θα κάνω μια προκαταρκτική παρουσίαση της εθνογραφίας του Οθωμανού περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή (1611-1682), ο οποίος στο δεκάτομο Seyāḥat-nāme («Βιβλίο των Ταξιδιών») περιέγραψε τις περιοχές και τους πληθυσμούς που επισκέφτηκε στα πάμπολλα ταξίδια που πραγματοποίησε στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα. Τονίζω ότι η περιγραφή που θα κάνω είναι αναγκαστικά προκαταρκτική («λίγα λόγια») γιατί βασίζομαι αφενός σε μια τουρκική μετάφραση ενός κείμενου που γράφτηκε σε Οθωμανική Τουρκική, χωρίς να ξέρω ούτε οθωμανικά ούτε σύγχρονα τουρκικά, και αφετέρου στις λίγες και ενίοτε προβληματικές αποσπασματικές αγγλικές μεταφράσεις ορισμένων χωρίων που κατάφερα να βρω.

Οι πρώιμοι Οθωμανοί μουσουλμάνοι ως «Ρωμαιόπαιδες»

Στη σημερινή ανάρτηση θα περιγράψω ένα ενδιαφέρον ταυτοτικό φαινόμενο που χαρακτηρίζει τους Οθωμανούς μουσουλμάνους κατά τον πρώτο αιώνα μετά την Άλωση. Κατά την περίοδο 1453-1600, οι Oθωμανοί μουσουλμάνοι αυτοπροσδιορίζονται συχνά ως Rūmī ~ «οι μουσουλμάνοι της χώρας των Ρουμ» και μερικές φορές ως Rūm oğlani = «υιοί των Ρωμαίων» (κάτι σαν «οι εξισλαμισμένοι απόγονοι των Ρωμαίων»), όταν θέλουν να διακριθούν από τους υπόλοιπους μουσουλμάνους όπως οι Πέρσες (Acem), οι Άραβες (Arab) και οι Μαμελούκοι της Αιγύπτου (Misirli = «Αιγύπτιος»).

Εθνολογικές παρατηρήσεις στη Σύντομη Ιστορία του πατριάρχη Νικηφόρου #3

Αυτή θα είναι η τρίτη και τελευταία ανάρτηση της σειράς με θέμα τη Σύντομη Ιστορία του πατριάρχη Νικηφόρου. Μπορείτε να διαβάσετε τις προηγούμενες δύο εδώ: #1, #2.

Εθνολογικές παρατηρήσεις στη Σύντομη Ιστορία του πατριάρχη Νικηφόρου #2

Μετά την πρώτη εισαγωγική ανάρτηση στο θέμα της Σύντομης Ιστορίας του πατριάρχη Νικηφόρου, στη σημερινή ανάρτηση θα παραθέσω τον εθνολογικό σχολιασμό, τον οποίο θα ολοκληρώσω στην επόμενη ανάρτηση.

Εθνολογικές παρατηρήσεις στη Σύντομη Ιστορία του πατριάρχη Νικηφόρου #1

Η σημερινή ανάρτηση θα είναι η πρώτη της σειράς με θέμα τον εθνολογικό σχολιασμό της Σύντομης Ιστορίας του πατριάρχη Νικηφόρου Α΄. Η Σύντομος Ιστορία του πατριάρχη Νικηφόρου (διήγηση των γεγονότων της περιόδου 602-769) και η Χρονογραφία του Θεοφάνη του Ομολογητή είναι τα πρώτα ιστοριογραφικά έργα που εγκαινιάζουν την βυζαντινή ιστοριογραφία της Μέσης Περιόδου, τα οποία εμφανίστηκαν ύστερα από ένα κενό 150 περίπου ετών (640-790 μ.Χ.), κατά το οποίο η ιστοριογραφία είχε παραμεληθεί κατά τους λεγόμενους «Σκοτεινούς Αιώνες του Βυζαντίου». Ενώ μπορούμε να πούμε με σχετική βεβαιότητα ότι η Χρονογραφία του Θεοφάνη συγγράφηκε κατά την περίοδο 810-4, δεν υπάρχει παρόμοια βεβαιότητα στην χρονολόγηση της Σύντομης Ιστορίας, για την οποία το μόνο που μπορούμε να πούμε με ανάλογη βεβαιότητα είναι ότι συγγράφηκε εντός της περιόδου 780-828. Ωστόσο, όπως θα εξηγήσω παρακάτω, υπάρχει μια σειρά επιχειρημάτων που δείχνουν ότι η Σύντομος Ιστορία μάλλον συγγράφηκε κατά την περίοδο 786-791 και, συνεπώς, είναι προγενέστερη της Χρονογραφίας κατά μια εικοσαετία πάνω κάτω.