Ο λόγος του Μεγάλου Βεζίρη Παγιαζήτ στην κηδεία του Μεχμέτ Α΄

Χθες είχα ένα αστείο σχόλιο από κάποιον που πιστεύει ότι θα βρει ελληνική καταγωγή στο μιτοχονδριακό του DNA και, αφού γέλασα για λίγο, θυμήθηκα τον λόγο του αλβανικής καταγωγής Οθωμανού Μεγάλου Βεζίρη Παγιαζήτ στην κηδεία του σουλτάνου Μεχμέτ Α΄ στην Αδριανούπολη. Η αρίθμηση των χωρίων του Δούκα που θα περιγράψω είναι από την έκδοση της ιστορίας του Δούκα του Vasile Grecu, την οποία διατηρεί και ο Harry Magoulias στην αγγλική μετάφραση της έκδοσης του Grecu.

Advertisements

Η αμετάφραστη φράση του Charles de Gaulle

Σύμφωνα με τον βιογράφο του, David Schoenbrun (σλδ 19, εδώ), ο Charles de Gaulle, όταν ρωτήθηκε γιατί πίστευε ότι η χώρα του είχε 1500 χρόνια ιστορίας, απάντησε:

Pour moi, l‘histoire de France commence avec Clovis, choisi comme roi de France par la tribu des Francs, qui donnèrent leur nom à la France.

[Αγγλική μετάφραση] For me, the history of France begins with Clovis, elected as king of France by the tribe of the Franks, who gave their name to France.

Το «Βλαχοχώρι» (vicus Romaniscus) και οι Διάλογοι του Κάσσελ

Στη σημερινή σύντομη ανάρτηση θα περιγράψω το δίγλωσσο τοπωνύμιο vicus Romaniscus («ρωμαϊκό/ρωμανικό χωριό») = Walchwis (= «Βλαχοχώρι», το σημερινό Wals κοντά στο Σαλτσβούργο της Αυστρίας) και τους «Διαλόγους του Κάσσελ», ένα δίγλωσσο (σε Λατινική και Παλαιά Άνω Γερμανική) βαυαρικό κείμενο των αρχών του 9ου αιώνα (περ. 810), στο οποίο ο γερμανόφωνος συγγραφέας αναφέρεται σκωπτικά σε έναν ρωμανόφωνο πληθυσμό, τον οποίο προσδιορίζει ως «Ρωμαίους» (Romani) στα λατινικά και ως «Βλάχους» στα γερμανικά (βλ. PGmc *walhaz και *walhiskaz και γερμ.  welsh = «(παρωχημένος και ενίοτε σκωπτικός) χαρακτηρισμός για τους ρωμανόφωνους Γάλλους και Ιταλούς», λ.χ. το παραδοσιακό γερμανικό όνομα του σημερινού Trentino της Ιταλίας ήταν Welschtirol = «Βλαχοτιρόλο, το Τιρόλo των Βλάχων»). Δυστυχώς, ο Βαυαρός συγγραφέας δεν ξεκαθαρίζει αν αναφέρεται σε εγχώριους ρωμανόφωνους πληθυσμούς της Βαυαρίας ή στους νοτιότερους ρωμανόφωνους της Ιταλίας.

Οι Ρωμαίοι στην μεταρωμαϊκή Γαλλία, 500-700

Η σημερινή ανάρτηση θα είναι η τελευταία στην οποία θα σχολιάσω κεφάλαια από το βιβλίο της Erica Buchberger Shifting Ethnic Identities in Spain and Gaul, 500-700: From Romans to Goths and Franks (Amsterdam University Press, 2017). Αντίθετα με την Βησιγοτθική Ισπανία, όπου ένα νέο «όραμα κοινότητας» κατάφερε σχετικά γρήγορα να εξαλείψει την εθνοτική διάκριση Ρωμαίων και Γότθων στις αρχές του 7ου αιώνα, στην πολυεθνοτική Μεροβίγγεια Γαλλία οι Ρωμαίοι συνεχίζουν να αναφέρονται ως εθνοτική ομάδα μέχρι τις αρχές του 8ου αιώνα, όταν μετά το 725 αρχίζει να καθιερώνεται ένα νέο «όραμα κοινότητας» που θεωρεί πια τους Ρωμαίους ως λαό του απώτερου παρελθόντος. Το παράδοξο της Γαλλίας είναι ότι οι αναφορές σε σύγχρονους Ρωμαίους είναι ελάχιστες στις πηγές του 6ου αιώνα (επειδή συνιστούν την πλειοψηφία και η ύπαρξή τους θεωρείται δεδομένη), αλλά αυξάνονται στις πηγές του 7ου αιώνα, όταν η ύπαρξη Ρωμαίων αρχίζει πια να κατανοείται ως αξιοσχολίαστη ανωμαλία/εξαίρεση.

Ρωμαίοι και βάρβαροι στα ποιήματα του Βεναντίου Φορτουνάτου

Συνεχίζοντας την περιγραφή των κεφαλαίων του βιβλίου της Erica Buchberger που ξεκίνησα στην προηγούμενη ανάρτηση, στην σημερινή ανάρτηση θα σχολιάσω τα ποιήματα του Βεναντίου Φορτουνάτου.

Το Γοτθικό πρωτοέθνος στην Ισπανία του 7ου αιώνα

Στην σημερινή ανάρτηση θα περιγράψω την διαδικασία με την οποία κατά τον 7° αιώνα στο Βησιγοτθικό βασίλειο της Ισπανίας προέκυψε μια πρωτοεθνική Γοτθική ταυτότητα. Η εύκολη και αστραπιαία αραβική κατάκτηση όλου σχεδόν του βησιγοτθικού βασιλείου το 711 από ένα εκστρατευτικό σώμα 10.000-15.000 ανδρών από τη μια διέκοψε απότομα την περαιτέρω εξέλιξη της πρωτοεθνικής αυτής ταυτότητας και, από την άλλη, δείχνει την κοινωνική ρηχότητα αυτής της ταυτότητας (μόνο στην πολιτική ελίτ και τον υψηλόβαθμο κλήρο), η οποία την κάνει πρωτοεθνική και όχι εθνική. Αν η πατριωτική ιδεολογία αυτής της ταυτότητας είχε περάσει στις μάζες, η Αραβική κατάκτηση δεν θα ήταν τόσο εύκολη και αστραπιαία. Ωστόσο, το βησιγοτθικό επίτευγμα δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο. Μέσα σε δυο γενιές από την Γ΄ Σύνοδο του Τολέδου (589), όταν οι Γότθοι ασπάστηκαν επίσημα τον Καθολικισμό εγκαταλείποντας τον πάτριο Αρειανισμό (ακυρώνοντας μ΄αυτόν τον τρόπο την θρησκευτική αντίθεση που μέχρι τότε τροφοδοτούσε και διατηρούσε ζωντανή την εθνοτική διάκριση Ρωμαίων και Γότθων), προέκυψε μια συνεργασία μεταξύ της βησιγοτθικής βασιλείας και της τοπικής καθολικής εκκλησίας, η οποία ως τα μέσα του 7ου αιώνα είχε καταφέρει να δημιουργήσει ένα επίσημο όραμα κοινότητας (vision of community κατά την ορολογία της σχολής της Βιέννης του Walter Pohl) στο οποίο είχε πια διαβρωθεί το εθνοτικό τοιχίο που χώριζε Ρωμαίους και Γότθους και ο κάθε γηγενής Καθολικός κάτοικος του βησιγοτθικού βασιλείου πλέον θεωρούνταν μέλος ενός σαφώς γεωπολιτικά αφοριζόμενου γοτθικού γένους (gens Gothorum), του οποίου η πατρίδα (patria) ήταν το βησιγοτθικό βασίλειο της Ισπανίας (regnum Gothorum ή regnum Hispaniae).

Ένα εξαιρετικό βιβλίο που περιγράφει την διαδικασία κατά την οποία οι απόγονοι των πεπτωκότων Ρωμαίων της Ισπανίας/Ιβηρίας και της Γαλλίας βαθμιαία κατά την περίοδο 500-700 απώλεσαν την ρωμαϊκότητά τους και, μέσα από νέα μεταρωμαϊκά οράματα κοινότητας, ταυτίστηκαν πολιτικά με τους Γότθους και Φράγκους ηγεμόνες τους (υιοθετώντας μεταρωμαϊκές βασιλειακές ταυτότητες γότθων και Φράγκων), είναι το παρακάτω:

Erica Buchberger, Shifting Ethnic Identities in Spain and Gaul, 500-700 (Amsterdam University Press, 2017)

Το βιβλίο Romanland του Αντώνη Καλδέλλη

Στη σημερινή ανάρτηση θα περιγράψω το φετινό εξαιρετικό βιβλίο Romanland: Ethnicity and Empire in Byzantium του Αντώνη Καλδέλλη (Harvard University Press 2019), το πρώτο σοβαρό βιβλίο στην ιστορία της βυζαντινολογίας που πραγματεύεται συστηματικά, νηφάλια και μεθοδικά την σχέση εθνοτικότητας και αυτοκρατορίας (ethnicity and empire) στην άπτωτη Ρωμανία.

Εδώ και εδώ μπορείτε να ακούσετε δύο συνεντεύξεις του συγγραφέα για το βιβλίο.