Στην σημερινή σύντομη ανάρτηση θα περιγράψω το λατινικό ρήμα mānicāre = «σηκώνομαι απ΄τα χαράματα για να πάω κάπου» που χρησιμοποίησε στην λατινική μετάφραση της Βίβλου ο Ιλλυρικιανός Ιερώνυμος (ο Hieronymus noster του κόμητος Μαρκελλίνου), το οποίο επιβιώνει στην Ρουμανική (a mâneca) και την Αλβανική (mëngoj).
Το ρήμα είναι παράγωγο του λατινικού όρου māne = «πρωί, ξημέρωμα» (λ.χ. αρμανικό mãne /mãni ~ ρουμανικό mâine ~ ιταλικό do-mani = «αύριο» και αρμανικό di-min-eatsã ~ ρουμανικό di-min-eață = «πρωί»).
Ο Ιερώνυμος απέδωσε με το mānicāre το ελληνικό ρήμα ὀρθρίζω/ὀρθρεύω = «σηκώνομαι απ΄τα χαράματα (για να πάω κάπου)» (ὄρθρος = «πολύ πρωί πριν βγει ο ήλιος και πριν λαλήσει ο πετεινός») στο παρακάτω χωρίο από το Κατά Λουκάν ευαγγέλιο:
[Κατά Λουκάν, 21.38] καὶ πᾶς ὁ λαὸς ὤρθριζε πρὸς αὐτὸν ἐν τῷ ἱερῷ ἀκούειν αὐτοῦ.
[Vg, 21.38] et omnis populus manicabat ad eum in templo audire eum
Όπως ήδη προανέφερα, το λατινικό αυτό ρήμα επιβιώνει στην Ρουμανική και την Αλβανική. Παραθέτω μερικές σελίδες του Joachim Matzinger από το εγχειρίδιο ΙΕ γλωσσολογίας Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics: An International Handbook (επιμ. Jared Klein, Brian Joseph, Matthias Fritz, De Gruyter 2016):
smerdaleos 
για να μη μένουν λάθος εντυπώσεις η λέξη αύριο δεν έχει μόνο τον τύπο mãni ( ιδιώματα που εμφανίζουν στένωση στην κατάληξη) αλλά και măne , πιστεύω ότι από τη στιγμή που δεν έχει τυποποιηθεί η γλώσσα πρέπει να εμφανίζονται όλες οι μορφές
Φ, καλημέρα!
Θα το προσθέσω! Να βάλω mãne ή mâne?
Καλημέρα.
Τη ρίζα αυτή την είχα βρει επειδή ένας γνωστός λέγεται Μάνιος (ή Μανιός).
Είχε πάει λοιπόν ταξίδι στην Έφεσο όπου βρήκε «The Manius Aquillius milestone» και έβγαλε φωτογραφία τον εαυτό του με την πέτρα αυτή.
Είχα βρει τότε ότι ήταν συνηθισμένη πρακτική των Ρωμαίων να ονομάζουν με ονόματα από τη ρίζα αυτή τα παιδιά που γεννιόντουσαν το πρωί.
Καλώς το Χρηστάρα! Έτσι ακριβώς: Manius praenomen dictum est ab eo, quod mane quis initio natus sit, ut Lucius, qui luce,
Hi, actually in Albanian exist and this word, – mengjes / morning , in the Arberesh/ Arvanitic version also – menate / morning, https://en.m.wiktionary.org/wiki/mëngjes .
Hi Andrea. Very interesting!
The abstract-noun-forming Albanian suffix -es(ë) of mëngj-es (in some cases?) goes back to Latin -itia/-itium (VLat. -etsa/-etsu), cf. Lat. serv-itium > Alb. shërb-es(ë)
The same VLat -etsa became (after regular EBR metaphony) EBR -eatsă (Rom. -eață = Arom. -eatsă, cf. Rom. dulc-eață = It. dolc-ezza), which is contained in EBR di-min-eatsă more or less corresponding to mëngj-es.
See what Matzinger writes below:
Lat. pigritor = “I am lazy” > Alb përtoj with the secondary abstract noun përt-esë “lazyness” as in Latin pigr-itia (cf. It. pigrizia)
https://imgur.com/a/WitNwJk
Καλησπέρα!
Υπάρχει και μια εναλλακτική ερμηνεία για το αλβ. ρήμα «mëngoj» που δίνει ως πιθανή ο Topalli, από το ag (αυγή) με προθέσεις më- και në- και το επίθημα -ο των ρημάτων. Το mëngjes (πρωί) είναι παράγωγο από το άνω ρήμα. Σε κάποια λεξικά το ρήμα σημειώνεται και ως mëgoj. Aν στέκει αυτή η εναλλακτική ερμηνεία, τότε συνδέεται επίσης με το vegon (χαράζει η αυγή) με την πρόθεση v(ë)-. και το vagull (καταχνιά).
Σημείωση: Ως πρώτη ερμηνεία ο Topalli δίνει το λατ. manicāre.
Γεια σου Jaçe. Δεν είμαι σε θέση να «ζυγίσω» τις δύο ετυμολογικές υποθέσεις.